Żółte zabarwienie skóry u noworodka to bardzo częsty objaw, który może być związany z fizjologicznym stanem adaptacji do życia pozamacicznego. Żółtaczka może też sygnalizować poważne choroby, a nawet zagrażać życiu dziecka.

Wprowadzenie

Bilirubina jest produktem rozpadu hemu z hemoglobiny i innych hemobiałek. W wyniku działania oksydazy hemowej na hem powstają biliwerdyna i tlenek węgla, a przy udziale reduktazy biliwerdyny powstaje bilirubina. Bilirubina jest nierozpuszczalna w wodzie. Frakcje rozpuszczalne – mono- i diglukuronidy – powstają dopiero po reakcji sprzęgania z kwasem glukuronowym przy udziale transferazy glukuronowej (UDPGT), enzymu produkowanego w wątrobie. Bilirubina jest transportowana w organizmie głównie w połączeniu z albuminami. Efektywność tego wiązania zależy od stężenia bilirubiny, albuminy i powinowactwa wiązania, które zmniejsza się w stanach septycznych, przy niedotlenieniu, w kwasicy oraz wraz ze wzrostem temperatury. Bilirubina jest wykrywana we krwi przy wykorzystaniu metody Van den Bergha, w której frakcja bilirubiny sprzężonej z kwasem glukuronowym niezwiązanej z albuminami wykrywana jest w reakcji bezpośredniej, a frakcja związana z albuminą dopiero po jej oddysocjowaniu – w reakcji pośredniej.

Podział

Żółtaczki u noworodków można klasyfikować według mechanizmu powstawania na fizjologiczne i patologiczne, według czasu wystąpienia na wczesne i późne lub według dominującego rodzaju bilirubiny – z przewagą bilirubiny pośredniej lub bezpośredniej. U noworodków najczęściej występuje żółtaczka z nadmiarem bilirubiny pośredniej (niesprzężonej z kwasem glukuronowym).

Badanie przedmiotowe i podmiotowe

Podstawową zasadą przy próbie subiektywnej wzrokowej oceny intensywności żółtaczki u noworodka jest oglądanie całkowicie rozebranego dziecka przy dobrym oświetleniu, najlepiej w jasnym świetle dziennym. Każde oświetlenie sztuczne lub niewystarczające może zaburzyć właściwą ocenę.

W celu ustalenia przyczyny żółtaczki noworodkowej, a tym samym oceny stopnia zagrożenia dla dziecka, należy uzyskać odpowiedzi na następujące pytania:

• Czy żółta jest tylko skóra? Jak wyglądają oczy?
• Jaki jest odcień żółtaczkowego zabarwienia skóry i twardówek?
• Jaki dokładnie jest wiek badanego przez nas noworodka, w której dobie życia go oceniamy?
• Czy jest to noworodek donoszony, czy wcześniak? W którym tygodniu ciąży nastąpił poród?
• Czy poród odbył się siłami i drogami natury, czy cięciem cesarskim? Czy stosowane były kleszcze, próżnociąg, oksytocyna, znieczulenie u matki? Czy poród był dla dziecka urazowy?
• Czy stwierdzono wybroczyny, zasinienia, krwiak podokostnowy, złamania kości?
• Czy dziecko urodziło się niedotlenione? Jaka była punktacja w skali Apgar?
• Czy dziecko prawidłowo przybiera na wadze? Jakim pokarmem jest karmione? Jak często i w jakiej ilości? Czy samo wybudza się do karmień?
• Jaki jest stan ogólny dziecka? Czy jest wydolne oddechowo i krążeniowo? Czy prawidłowo się zachowuje? Czy ma prawidłowe napięcie mięśniowe? Czy nie wymiotuje? Jakie stolce oddaje?
• Czy u matki w okresie ciąży wykonano badania w kierunku zakażenia cytomegalią i toksoplazmozą? Jakie były wyniki?
• Jaką grupę krwi ma noworodek i czy bezpośredni odczyn Coombsa był ujemny?
• Czy poprzednie dzieci tej matki miały nasilone żółtaczki w okresie noworodkowym? Czy wiadomo z jakiego powodu?
• Jakie są wyniki testów przesiewowych w kierunku chorób metabolicznych i niedoczynności tarczycy?
• Jakie jest rzeczywiste stężenie bilirubiny całkowitej i zestryfikowanej?

Definicja żółtaczki

Żółtaczka to stan, w którym w wyniku gromadzenia się bilirubiny we krwi i tkankach dochodzi do zażółcenia skóry, błon śluzowych, białkówek oczu i twardówki. U noworodków jest zauważalna przy stężeniu bilirubiny całkowitej we krwi wynoszącym około ...