Wprowadzenie

Problemy ułożenia ciała noworodka i niemowlęcia do 6 miesiąca życia są częstym powodem zgłaszania się rodziców z dzieckiem do lekarza. Nieprawidłowości w tym zakresie u noworodka lub niemowlęcia zwykle mają charakter ułożeniowy i korygują się samoistnie. Mogą one jednak zależeć od wielu czynników i być objawem stanów chorobowych.

Ocena ułożenia ciała noworodka może stanowić problem dla lekarza badającego, wiele dzieci ma bowiem różne przyzwyczajenia płodowe, co wiąże się z licznymi nieprawidłowościami o charakterze ułożeniowym, całkowicie korektywnym. W przypadku noworodka i niemowlęcia nie ma możliwości oceny w pozycji stojącej, która jest najistotniejsza w ortopedycznym badaniu postawy. Nie wolno także zapominać o braku współpracy dziecka i znacznie ograniczonej wiarygodności badań dodatkowych, takich jak rentgenowskie. Dlatego najważniejszym i najczulszym narzędziem diagnostycznym są oczy i ręce lekarza.

Rodzice nowo narodzonego człowieka zwykle mają wiele wątpliwości dotyczących wyglądu oraz ułożenia tułowia i kończyn dziecka. Ich ułożenie, zaadaptowane do ułożenia wewnątrzmacicznego, jest przyczyną niepokoju rodziców. Dosyć często już w trakcie wizyty preluksacyjnej rodzice zadają pytania dotyczące układania się dziecka, jego ruchów, mimiki i położenia kończyn. Niejednokrotnie widzą nieprawidłowości i żądają wykonywania badań i zlecania ćwiczeń.

Prawidłowa ocena postawy dziecka i wykrycie wad mają znaczenie dla jego dalszego rozwoju oraz możliwości i konieczności leczenia. Do wad, których leczenie musi zostać podjęte jak najprędzej, zalicza się wrodzoną stopę końsko-szpotawą, omówioną w numerze „Pediatrii po Dyplomie” z sierpnia 2015 r. W przypadku nieprawidłowości ułożenia ciała interwencja lecznicza w większości przypadków może być odłożona, obowiązuje natomiast diagnostyka ortopedyczna, a przede wszystkim neurologiczna. Kręcz szyjny mięśniowy wymaga w początkowej fazie rehabilitacji, a leczenie ortopedyczne prowadzone jest po ukończeniu pierwszego roku życia. Leczenie zaburzeń napięcia mięśniowego można odłożyć w czasie. Wiele nieprawidłowości, zwłaszcza ułożeniowych, ulega korekcji samoistnej, powinny one być jednak ocenione dokładnie, bez pozostawienia cienia wątpliwości. Wiele schorzeń, przede wszystkim neurologicznych, takich jak mózgowe porażenie dziecięce, objawia się nieprawidłowościami napięcia mięśniowego oraz ułożeniowymi.

Ocena ułożenia i napięcia ciała noworodka wymaga podstawowej znajomości anatomii oraz podstaw rozwoju dziecka w pierwszych miesiącach życia. Również istotna jest wiedza dotycząca urazów okołoporodowych, takich jak uszkodzenie splotu ramiennego i k...