Aktualne postępowanie w wodniakach jąder u niemowląt i dzieci starszych

lek. Agnieszka Burkacka
dr hab. n. med. Tomasz Koszutski

Oddział Chirurgii i Urologii, Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach

Adres do korespondencji: lek. Agnieszka Burkacka, Oddział Chirurgii i Urologii, Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach, ul. Medyków 16, 40-752 Katowice; e-mail: burkacka.agnieszka@gmail.com

Wprowadzenie

Wodniak jądra jest schorzeniem często występującym u niemowląt. Rozpoznanie zazwyczaj można ustalić na podstawie obrazu klinicznego pacjenta. Wodniak ma postać niebolesnego guza zlokalizowanego w okolicy pachwinowej i jest spowodowany gromadzeniem się płynu w przetrwałym wyrostku pochwowym otrzewnej. Kwalifikacja do zabiegu operacyjnego zależy od wieku pacjenta i towarzyszących objawów klinicznych. Często postawa wyczekująca pozwala dzieciom uniknąć leczenia operacyjnego.

Definicja

Wodniak jądra (hydrocele testis) jest stanem często występującym u noworodków. Charakteryzuje się gromadzeniem płynu surowiczego w niezarośniętym wyrostku pochwowym otrzewnej. Podobną patologią jest wodniak powrózka nasiennego, gdzie wyrostek pochwowy otrzewnej ulega zamknięciu zarówno dystalnie, jak i proksymalnie, tworząc torbiel w przebiegu naczyń jądrowych i nasieniowodu (ryc. 1).

Częstość występowania

Wodniak jądra występuje u 6% noworodków płci męskiej.1 Schorzenie to pojawia się częściej u wcześniaków, jednostronnie i po stronie prawej (60%), jedynie w przypadku 10% wodniaków lokalizacja jest obustronna.2-4

Anatomia

Kanał pachwinowy (canalis inguinalis) położony jest przyśrodkowo od więzadła pachwinowego i jest miejscem zmniejszonego oporu, do którego mogą wpuklać się trzewia. Kanał położony jest pod kątem 45 stopni do więzadła pachwinowego i kieruje się od tyłu i boku, przyśrodkowo i do przodu. U chłopców zawiera on powrózek nasienny wraz z osłonkami, a u płci żeńskiej więzadło obłe macicy. Od strony jamy brzusznej kanał pachwinowy jest ograniczony pierścieniem pachwinowym głębokim, od strony moszny pierścieniem pachwinowym powierzchownym, przez który przechodzi powrózek nasienny. Kanał pachwinowy składa się z czterech ścian. Ścianę przednią tworzy rozcięgno mięśnia skośnego zewnętrznego brzucha, ścianę tylną – powięź poprzeczna brzucha. Ściana górna utworzona jest przez mięsień skośny wewnętrzny i mięsień poprzeczny brzucha, a dolną tworzy więzadło pachwinowe.

W procesie zstępowania jąder bierze udział przednia ściana jamy brzusznej. Z jej poszczególnych warstw powstają osłonki powrózka nasiennego i jądra (ryc. 2). Od zewnątrz do wewnątrz warstwy moszny podzielone są na trzy części. Błona otaczająca osł...

Embriologia

Gonady rozwijają się zaotrzewnowo i około siódmego tygodnia życia płodowego pod wpływem hormonów przekształcają w jądra lub jajniki. Pierwotnie jądra zlokalizowane są obustronnie na wysokości szóstego kręgu piersiowego. W trzecim miesiącu życia pł...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Etiologia

Wodniak jądra oraz przepuklina pachwinowa mają taką samą etiologię związaną ze zstępowaniem jąder z jamy brzusznej do worka mosznowego. Przeważająca liczba [...]

Czynniki ryzyka

Przyczyna powstawania wodniaków jest nieznana. Czynniki ryzyka obejmują rodzinne występowanie schorzenia, wcześniactwo i małą masę urodzeniową, jak również niezstąpione jądra, spodziectwo, [...]

Patofizjologia i podział

<<>>

Objawy kliniczne

Wodniak jądra może być widoczny zaraz po urodzeniu, częściej jednak ujawnia się w pierwszych miesiącach życia dziecka. Rodzice zwracają się do [...]

Rozpoznanie

Aby guz pachwiny zakwalifikować jako wodniak, należy uwzględnić następujące kwestie:

Leczenie operacyjne

W wodniakach jąder najczęściej wyrostek pochwowy otrzewnej zamyka się w okresie od pierwszego do drugiego roku życia. Istnieje małe prawdopodobieństwo samoistnego [...]

Powikłania

Całkowita liczba powikłań dotyczy jednej piątej pacjentów. Najczęstszym powikłaniem po operacyjnym leczeniu wodniaka jądra jest jego nawrót lub krwiak. Dlatego też [...]

Podsumowanie

Wodniak jądra u niemowląt jest schorzeniem występującym często i ściśle związanym z możliwością wystąpienia przepukliny pachwinowej. Prawidłowe rozpoznanie wodniaka pozwala na [...]
Do góry