Kiedy podejrzewać przewlekłą chorobę zapalną jelit u dzieci?

Wprowadzenie

Wśród przewlekłych chorób, które mogą mieć początek w dzieciństwie i których objawy oraz przebieg są związane ze stanem zapalnym przewodu pokarmowego, szczególną grupę stanowią nieswoiste zapalenia jelit. W tej grupie chorób najczęściej rozpoznawane są choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Z uwagi na wzrastającą częstość zachorowań u dzieci, niewyjaśnione przyczyny indukujące początek choroby, przewlekły przebieg z okresami remisji i zaostrzeń choroby te stanowią poważny problem diagnostyczny i leczniczy. Celem artykułu jest przedstawienie ogólnych informacji na temat nieswoistych zapaleń jelit u dzieci, zwrócenie uwagi na wczesne objawy i zalecane postępowanie we wstępnej diagnostyce ambulatoryjnej.

Ogólna charakterystyka nieswoistych chorób zapalnych jelit

Nieswoiste zapalenia jelit występują w każdej grupie wiekowej i są następstwem niekontrolowanej odpowiedzi zapalnej przewodu pokarmowego o podłożu autoimmunologicznym i łącznych działań czynników genetycznych, środowiskowych oraz immunologicznych. Najczęściej rozpoznawane są wrzodziejące zapalenie jelita grubego (UC – ulcerative colitis) i choroba Leśniowskiego-Crohna (CD – Crohn’s disease).^1-3 W ostatnich latach zwraca się uwagę, że przy istniejących predyspozycjach genetycznych (jak dotąd wykryto 110 na 163 wspólne dla CD i UC polimorfizmy genowe) odmienny charakter odpowiedzi zapalnej ściany jelita zależy od wpływu flory jelitowej modulującej aktywność immunologiczną związaną z tkanką limfatyczną przewodu pokarmowego (GALT – gut-associated lymphoid tissue), a także od innych nie do końca poznanych czynników środowiskowych. Potencjalne czynniki sprzyjające zachorowaniu są indywidualnie zmienne. U dzieci w większym stopniu niż u dorosłych zwraca uwagę częstszy wpływ czynników genetycznych o charakterze pojedynczych polimorfizmów dotyczących różnych genów. Wskazują na to zachorowania dzieci z pierwszej linii pokrewieństwa cierpiących na nieswoiste choroby zapalne jelit. Według danych z piśmiennictwa czynniki genetyczne wykazują większy wpływ na rozwój choroby Leśniowskiego-Crohna, natomiast oddziaływanie środowiska przeważa w zachorowaniach na wrzodziejące zapalenie jelita grubego.⁴

Najwyższa zachorowalność dotyczy regionów wysokorozwiniętych Ameryki Północnej i Europy Zachodniej i wynosi 5-11/100 000 dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia.5 W ostatnich latach w populacjach dziecięcych obserwowano wzrost liczby zachorowań z...