Wprowadzenie

Noworodek urodzony blisko terminu porodu (near-term), nazywany także późnym wcześniakiem (late preterm), jest dzieckiem pochodzącym z ciąży trwającej od 34 tygodni (239 dni) do 36 tygodni i 6 dni (259 dni), licząc od pierwszego dnia ostatniego krwawienia miesięcznego. Jest to definicja National Institute of Child Health and Development (NICHD) z 2005 r.¹

Nazwa „urodzony blisko terminu” może być myląca, ponieważ tym mianem określa się noworodki wymagające bardziej wnikliwej opieki niż te urodzone o czasie; cechuje je większa zachorowalność i umieralność, częściej wymagają one hospitalizacji, także na oddziałach intensywnej terapii.

Epidemiologia

Późne wcześniaki stanowią 71% noworodków urodzonych przedwcześnie (ryc. 1). W ostatnich latach notuje się zwiększenie częstości urodzeń późnych wcześniaków w wielu krajach (np. w Stanach Zjednoczonych o 15%). Wśród przyczyn tego zjawiska wymienia się przede wszystkim zwiększenie częstości cięć cesarskich i porodów indukowanych oraz rozwój technik reprodukcyjnych wpływający na większą częstość ciąż wielopłodowych. Statystyki polskie urodzeń przedwczesnych oparte są na dwojakich kryteriach: urodzeniowej masie ciała poniżej 2500 g oraz czasie trwania ciąży poniżej 37 tygodnia (ryc. 2).

Omówienie

Dokładne określenie faktycznego czasu trwania ciąży jest możliwe tylko pod warunkiem weryfikacji uzyskanej w badaniu ultrasonograficznym wykonanym w I trymestrze ciąży. Późniejsze badanie nie daje gwarancji, że wymiary płodu wskazują na czas trwania ciąży; wczesne ograniczenia wzrastania mogą zadecydować o mniejszych wymiarach płodu i wskazywać na krótszy od faktycznego czas trwania ciąży.

W roku 2010 Royal College of Obstericans and Gynecologists (RCOG) objął zaleceniami dotyczącymi steroidoterapii prenatalnej, której celem jest przyspieszenie dojrzewania płodu (szczególnie jego płuc i mózgu) w sytuacji zagrażającego porodu przedwczesnego, także grupę kobiet w bardziej zaawansowanej ciąży.² Rekomendacjami dotyczącymi zastosowania steroidoterapii prenatalnej objęto też te przypadki, w których poród przedwczesny zagrażał ciąży po ukończeniu 34 tygodnia. Należy wtedy kierować się następującymi zaleceniami:

• u wszystkich ciężarnych, których ciąża ma być rozwiązana planowym cięciem cesarskim przed 38+6 tygodniem, należy zastosować steroidoterapię (STP), choć aby zapobiec jednemu przypadkowi zaburzeń oddychania u noworodków po planowym cięciu przed 39 tygodniem ciąży, profilaktyce steroidowej należy poddać 80-100 kobiet
• należy podać jeden kurs STP ciężarnym, u których stwierdzono wewnątrzmaciczne ograniczenie wzrastania płodu (IUGR), w przypadku zagrożenia porodem przedwczesnym między 24 a 35+6 tygodniem ciąży
• w przypadkach ciąży bliźniaczej stosowany jest jeden kurs STP według przyjętego schematu i dawkowania dla ciąży pojedynczej w przypadku objawów zagrażającego porodu przedwczesnego (nieprofilaktycznie)
• STP jest wskazana u ciężarnych chorych na cukrzycę z zagrażającym porodem przedwczesnym w typowym schemacie postępowania; u tych ciężarnych wskazana jest korekta dawki insuliny.