Infekcje są częstym problemem wśród dzieci. Artykuł ma pomóc lekarzom podjąć decyzję, kiedy warto u dziecka nękanego infekcjami poszerzyć diagnostykę w kierunku czynników i chorób do nich predysponujących.

Wprowadzenie

Dzieci są bardziej podatne na infekcje niż dorośli. Jest to dogmat, z którym żaden pediatra nie będzie dyskutował. Zwiększona wrażliwość na zakażenia, zwłaszcza u dzieci poniżej 5 roku życia, wynika z wielu czynników. Do najważniejszych należą:

• niedojrzałość anatomiczna i czynnościowa poszczególnych narządów
• niedojrzałość immunologiczna
• konieczność rozpoznania patogenów i wytworzenia pamięci immunologicznej, która przy kolejnym kontakcie zapewni lepszą ochronę (szczepienia ochronne, infekcje)
• narażenie na dużą ekspozycję na drobnoustroje w żłobkach i przedszkolach
• większa wrażliwość na czynniki środowiskowe, np. dym tytoniowy.

Kiedy jednak należy infekcje traktować jako przejaw innych problemów zdrowotnych? I jak zaplanować diagnostykę, gdy zakażenia u dziecka są zbyt częste, zbyt poważne lub nietypowe, zarówno w aspekcie przebiegu, jak i czynnika etiologicznego? Odpowiedź na te pytania nie jest wcale tak oczywista.

Niniejsze opracowanie nie ma być „przepisem” dla lekarzy, a jedynie wskazówką, kiedy infekcje u dziecka należy traktować jako wskazanie do poszukiwania czynników i chorób do nich predysponujących.

Typowe zakażenia wieku dziecięcego

Aby mówić o zakażeniach jako „objawie” innych chorób, należy zdefiniować, jaką częstość i jaki przebieg infekcji powinno się traktować jako normę.

Zazwyczaj infekcje ostre, epizodyczne, typowe pod względem lokalizacji i czynnika wywołującego traktuje się jako dopuszczalne w każdej grupie wiekowej. Za problematyczne uznaje się infekcje nawrotowe, przewlekające się i przewlekłe, o ciężkim lub nietypowym przebiegu, powikłane lub wywołane przez nietypowe patogeny.

Już w latach 90. ubiegłego stulecia oszacowano, że występowanie 4-8 epizodów łagodnie przebiegających, często samoograniczających się ostrych infekcji górnych dróg oddechowych (GDO) u dzieci jest zjawiskiem normalnym.¹ Pod pojęciem „infekcja górnych dróg oddechowych” rozumiemy w tym przypadku zapalenie błony śluzowej nosa, gardła i migdałków. Należy podkreślić, że większa częstość zakażeń u dzieci uczęszczających do żłobka lub przedszkola wcale nie musi świadczyć o obecności schorzeń predysponujących do infekcji. Często wystarczy zrealizować szczepienia zalecane, a problem zostanie istotnie ograniczony lub całkowicie rozwiązany!