Temat numeru

Algorytm diagnostyki i leczenia otyłości u dzieci

lek. Agnieszka Domin1
lek. Anna Mazur1
lek. Maria Mazur-Tylek1
dr hab. n. med. Artur Mazur, prof. UR1,2

1II Klinika Pediatrii, Endokrynologii i Diabetologii Dzieci, Kliniczny Szpital Wojewódzki nr 2 w Rzeszowie

2Wydział Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego

Adres do korespondencji: lek. Agnieszka Domin, Kliniczny Szpital Wojewódzki nr 2 w Rzeszowie, Wydział Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego, ul. Lwowska 60, 35-301 Rzeszów; e-mail: agalasek@mp.pl

W ostatnich dwudziestu latach w Polsce trzykrotnie zwiększyła się liczba dzieci z nadwagą.

Wprowadzenie

Nadwaga i otyłość są bez wątpienia jednymi z największych obecnie zagrożeń cywilizacyjnych zarówno w krajach wysoko rozwiniętych, jak i rozwijających się. Problem ten dotyczy również dzieci i młodzieży.

Według World Obesity Forum nadwaga lub otyłość dotyczą około 20-35% dzieci w Europie, a co roku stwierdza się na naszym kontynencie około 500 000 nowych przypadków dzieci dotkniętych tym schorzeniem. Jak wynika z badań Instytutu Żywności i Żywienia (IŻŻ) w Warszawie otyłość dotyczy około 16% dzieci i młodzieży w wieku szkolnym (tj. w wieku od 6 do 19 lat), w tym około 14,5% dziewczynek i 19,9% chłopców. W ostatnich 20 latach w Polsce nastąpił trzykrotny wzrost liczby dzieci z nadwagą. W wieku przedszkolnym otyłość w przeważającej części występuje wśród dziewczynek, natomiast w wieku szkolnym wśród chłopców.

Nadwaga i otyłość na podstawie danych IŻŻ dotyczą najczęściej uczniów w województwach mazowieckim (32%), łódzkim (29,8%), lubelskim (24,6%). Problem ten w mniejszym stopniu doskwiera dzieciom w województwach małopolskim (18,3%) i świętokrzyskim (18%).

Definicja

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) otyłość to stan patologicznego zwiększenia ilości tkanki tłuszczowej, prowadzący do upośledzenia funkcji narządów. Jest jednym z głównych sprawców utraty zdrowia, doprowadza do rozwoju wielu chorób i istotnie zwiększa ryzyko zgonu.

O ile w populacji dorosłych dość łatwo w sposób ujednolicony ocenić otyłość, o tyle wśród dzieci jest to dość skomplikowane z uwagi na zmienność tempa przyrostu tkanki tłuszczowej w różnych okresach rozwojowych (tj. od urodzenia do czasu osiągnięcia dojrzałości). W populacji dzieci i młodzieży należy również uwzględnić dymorfizm płciowy oraz indywidualne różnice budowy i składu masy ciała.

Istnieje wiele metod precyzyjnej analizy składu masy ciała organizmu, takich jak tomografia komputerowa, magnetyczny rezonans jądrowy, rentgenowska absorpcjometria podwójnej energii (DXA), pomiar przewodnictwa elektrycznego ustroju (TOBEC) oraz bioimpedancja elektryczna (BIA). Są one jednak drogie i wymagają specjalistycznego sprzętu. Powszechnie stosowanymi metodami określającymi, czy mamy do czynienia z otyłością, są pomiary antropometryczne, takie jak pomiar grubości fałdów skórno-tłuszczowych czy obwodu talii lub bioder, dzięki którym możemy rozpoznać otyłość trzewną, jeżeli wartość pomiaru przekroczy 90 centyl dla płci i wieku.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wywiad

Otyłość wynika z dodatniego bilansu energetycznego między ilością energii dostarczanej wraz z pożywieniem a jej wydatkowaniem przez organizm. Równowaga energetyczna podlega [...]

Badanie przedmiotowe

W badaniu fizykalnym istotne są pomiary antropometryczne, ocena tempa wzrastania oraz przyrostów masy ciała na siatkach centylowych. Mniej niepokojące jest wzrastanie [...]

Diagnostyka laboratoryjna

W diagnostyce laboratoryjnej znaczenie mają ocena aktywności aminotransferaz, lipidogramu, oznaczenie hormonów tarczycy, nadnerczowych i płciowych, stężenia IGF1 oraz białka wiążącego insulinopodobny [...]

Profilaktyka i leczenie otyłości

Do góry