Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization) próchnica to proces prowadzący do odwapnienia i w konsekwencji rozpadu twardych tkanek zęba. Jest ona najpowszechniejszą chorobą zakaźną przewlekle występującą u dzieci i młodzieży. Stanowi najczęstszą przyczynę zgłaszania się przez nie do stomatologa, a nieleczona może powodować liczne ciężkie komplikacje miejscowe i ogólne, takie jak: zapalenie miazgi, ropnie, zapalenie mięśnia sercowego, uszkodzenie nerek, trzustki czy rozwój alergii i miażdżycy.¹

Wprowadzenie

Choroba próchnicowa u najmłodszych stanowi obecnie prawdziwą epidemię. Wyniki badania „Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2016-2020” wykazują, że co drugie dziecko w wieku 3 lat ma ubytki próchnicowe w zębach mlecznych. Niestety nie dotyczy to jedynie pojedynczych zębów – u trzylatków stwierdza się średnio 3 zęby z ubytkami próchnicowymi. Wśród dzieci w wieku przedszkolnym tylko co piąte nie jest dotknięte chorobą próchnicową, a w przypadku pozostałych grup wiekowych średnio 5 zębów zawiera ubytek próchnicowy.² Problemem jest nieprawidłowa higiena jamy ustnej oraz odraczanie pierwszej wizyty u stomatologa i wizyt kontrolnych. Ponad 60% rodziców trzylatków nie było jeszcze z nimi w gabinecie stomatologicznym. Dlatego też niezmiernie ważne zdaje się podkreślenie istotności prawidłowej higieny jamy ustnej u dzieci i młodzieży oraz odpowiedniego stosowania preparatów z fluorem, które zapobiegają rozwojowi choroby próchnicowej.

Profilaktyka fluorkowa, obok prawidłowej higieny jamy ustnej i właściwego sposobu odżywiania, stanowi główne narzędzie zapobiegania chorobie próchnicowej. Wprowadzenie pasty do zębów z fluorem uznano nawet za jedno z największych osiągnięć nauk o zdrowiu publicznym. Liczne badania prowadzone na przestrzeni lat udowodniły dużą skuteczność profilaktyki fluorkowej.³ Jednocześnie zgłębiono wiedzę dotyczącą mechanizmów działania kariostatycznego fluoru, efektywności środków zawierających fluorki, a także możliwych działań niepożądanych fluoru. Obserwacje te stały się podstawą opracowania zasad skutecznej i bezpiecznej profilaktyki fluorkowej. W ostatnim czasie pojawiło się jednak wiele kontrowersyjnych poglądów na jej temat.^4-6 Dlatego niezbędne jest przedstawienie współczesnej wiedzy dotyczącej mechanizmów kariostatycznego działania fluoru oraz zasad stosowania środków zawierających fluorki, skuteczności metod i bezpieczeństwa profilaktyki fluorkowej.