Pozaszpitalne zapalenie płuc u dzieci

lek. Magdalena Chojnowska
dr hab. n. med. Katarzyna Grzela

Klinika Pulmonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Katarzyna Grzela

Klinika Pulmonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

ul. Żwirki i Wigury 63A, 02-091 Warszawa; e-mail: katarzyna.grzela@wum.edu.pl

  • Omówienie objawów klinicznych zapalenia płuc u dzieci w zależności od etiologii (wirusowej, bakteryjnej i atypowej), w tym: pneumokokowego, mykoplazmatycznego, chlamydiowego i wirusowego zapalenia płuc
  • Omówienie danych z wywiadu i badania przedmiotowego mogących wskazywać na zapalenie płuc i badań dodatkowych (m.in. RTG i USG klatki piersiowej) przydatnych w diagnostyce
  • Jak leczyć zapalenie płuc u pacjentów pediatrycznych? Dopasowanie antybiotyku do wieku pacjenta – prezentacja aktualnych wytycznych


Zapalenie płuc to ostra infekcja dolnych dróg oddechowych przebiegająca z zakażeniem miąższu płucnego. Jej charakterystycznymi objawami są gorączka i objawy ze strony układu oddechowego, takie jak: kaszel, tachypnoe, duszność lub trudności w oddychaniu, hipoksemia, zmiany osłuchowe, ból w klatce piersiowej1,2. Diagnozę zapalenia płuc potwierdza wykazanie zagęszczeń w polach płucnych w obrazie radiologicznym (RTG) klatki piersiowej. W krajach rozwijających się z powodu braku szerokiej dostępności do badań RTG u dzieci z podejrzeniem zapalenia płuc ocenianych jedynie na podstawie obrazu klinicznego preferuje się stosowanie definicji ostrego zakażenia dolnych dróg oddechowych1,2.

Pozaszpitalne zapalenie płuc (PZP) dotyczy zapalenia płuc, które wystąpiło u uprzednio zdrowego dziecka1 lub rozwinęło się przed upływem 48 godzin od początku hospitalizacji2.

Epidemiologia

Zapadalność na zapalenie płuc różni się w zależności od regionu geograficznego, stopnia uprzemysłowienia danego kraju, a także od wieku dziecka. Według danych World Health Organization (WHO) u dzieci poniżej 5 r.ż. liczbę epizodów zapaleń płuc na świecie szacuje się na prawie 150 mln rocznie, z czego aż 95% zachorowań dotyczy krajów rozwijających się. Spośród infekcji w wyżej wymienionej grupie wiekowej około 8% przypadków jest na tyle ciężkich, że wymaga przyjęcia do szpitala. W Europie zapadalność na tę chorobę wśród dzieci szacuje się na jedynie 0,06 epizodu na dziecko/rok. PZP występuje najczęściej u pacjentów pediatrycznych poniżej 5 r.ż. Zgodnie z danymi badaczy norweskich3 oraz brytyjskich4 przed powszechnym wprowadzeniem szczepionki przeciwko pneumokokom częstość występowania zapalenia płuc wśród dzieci przyjmowanych do szpitala była najwyższa u najmłodszych pacjentów i zmniejszała się wraz z wiekiem. W grupie dzieci do 5 r.ż. oszacowano ją na około 34 przypadków na 10 000 dzieci, natomiast w grupie wiekowej poniżej 16 r.ż. wynosiła ona prawie 15 przypadków na 10 000. W 2007 r. w Wielkiej Brytanii do narodowego programu szczepień ochronnych niemowląt wprowadzono siedmiowalentną skoniugowaną szczepionkę przeciwko pneumokokom, co przyczyniło się do 19% spadku przyjęć do szpitala z powodu zapalenia płuc5. W skali globalnej u dzieci poniżej 5 r.ż. zapalenie płuc stanowi jedną z głównych przyczyn śmierci, odsetek zgonów na świecie szacuje się nawet na 19%, w krajach rozwijających się sięga 4 mln rocznie6. Do czynników ryzyka zachorowania należą: wcześniactwo, przewlekłe choroby dróg oddechowych, niedobry odporności oraz zaburzenia neurologiczne.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Etiologia

Patogeny wywołujące zapalenie płuc u dzieci różnią się w poszczególnych grupach wiekowych. W pierwszym miesiącu życia za większość zakażeń dróg oddechowych [...]

Objawy kliniczne zapalenia płuc

Objawy zapalenia płuc najczęściej obejmują: gorączkę, tachypnoe, duszność lub trudności z oddychaniem, kaszel, świszczący oddech, ból w klatce piersiowej wynikający z [...]

Objawy zapalenia płuc w zależności od etiologii

Na podstawie objawów czy zdjęcia RTG klatki piersiowej nie można wiarygodnie rozróżnić zapalenia płuc w zależności od etiologii: wirusowej, bakteryjnej czy [...]

Diagnostyka

W diagnostyce zapalenia płuc istotne znaczenie mają wywiad i badanie przedmiotowe. Dane z nich pochodzące, które mogą wskazywać na tę chorobę, [...]

Przebieg

U pacjentów z PZP otrzymujących odpowiednie leczenie poprawa kliniczna widoczna jest w ciągu 42-72 godzin16. W kolejnych dniach terapii objawy stopniowo [...]

Leczenie

Przy podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu antybiotykoterapii powinno się wziąć pod uwagę wiek dziecka oraz takie czynniki, jak: objawy kliniczne, czynniki epidemiologiczne [...]

Zachłystowe zapalenie płuc

Zachłystowe zapalenie płuc może stanowić nawet do 30% wszystkich przypadków zapaleń płuc o podejrzewanej etiologii bakteryjnej19. Jest ono najczęściej związane z [...]

Podsumowanie

Pozaszpitalne zapalenie płuc to częsta w populacji pediatrycznej ostra infekcja układu oddechowego. Diagnozę opiera się głównie na objawach klinicznych. W przypadku [...]

Do góry