ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Temat numeru
Kwalifikacja dzieci i młodzieży z wadami wrodzonymi serca do uprawiania sportu
dr n. med. Anna Turska-Kmieć
- Czy uprawianie sportu z wrodzoną wadą serca (WWS) jest bezpieczne? Czy raczej chorzy powinni ograniczyć wysiłek?
- Wysiłek fizyczny jako lek, który wymaga ustalenia indywidualnej dawki – kto i w jaki sposób decyduje o wyborze dyscypliny sportowej i dozwolonym zakresie aktywności fizycznej
- Omówienie zaleceń dotyczących dozwolonej aktywności fizycznej u pacjentów z WWS ze względu na stopień nasilenia wady
Podczas zbierania wywiadu pytania dotyczące aktywności fizycznej powinny być stałym elementem oceny stanu klinicznego dzieci i dorosłych z wadami wrodzonymi serca (WWS)1. W promowanie zdrowego i aktywnego stylu życia młodocianych z WWS muszą być zaangażowani rodzice, nauczyciele, lekarze oraz inni pracownicy ochrony zdrowia2. Wysiłek fizyczny sprzyja polepszeniu stanu zdrowia pacjentów z WWS, poprawia rokowanie i jest też ważny z psychologicznego oraz społecznego punktu widzenia. Brak aktywności fizycznej u młodocianych z WWS zwiększa w życiu dorosłym ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego związanych z miażdżycą. Obniżenie wartości szczytowego pochłaniania tlenu (peak VO2) podczas wysiłku odnotowane w badaniu ergospirometrycznym u dorosłych po operacjach złożonych WWS (np. zespołu Fallota, przełożenia wielkich pni tętniczych, operacjach metodą Fontana) uznano za czynnik ryzyka zwiększonej śmiertelności. Dlatego regularne wykonywanie ćwiczeń fizycznych w indywidualnie ustalonym zakresie jest rekomendowane wszystkim pacjentom z WWS. Zdrowym dzieciom dotychczas zalecano codzienne wykonywanie przez co najmniej 60 minut umiarkowanego do intensywnego wysiłku. W 2019 roku opublikowano nowe wytyczne, zgodnie z którymi zdrowe osoby powinny codziennie podejmować wysiłek o umiarkowanym nasileniu przez co najmniej 150 minut i intensywne ćwiczenia przez 75 minut3.
Aktywność fizyczna i tolerancja wysiłku u bezobjawowych pacjentów pediatrycznych z małymi zaburzeniami hemodynamicznymi po leczeniu WWS lub z wadami niewymagającymi leczenia są zbliżone do zdrowej populacji i nie wiążą się z ograniczeniami w uprawianiu sportu, ale osoby te wymagają okresowej kontroli – zwykle co 12 miesięcy. Kwalifikacja chorych z zaburzeniami hemodynamicznymi o umiarkowanym nasileniu w przebiegu naturalnym WWS lub będącymi następstwem zastosowanego leczenia do uprawiania sportu wymaga stratyfikacji ryzyka nagłego zgonu sercowego oraz określenia zakresu intensywności i rodzaju dozwolonej aktywności sportowej. U pacjentów ze złożonymi WWS z istotnymi zaburzeniami hemodynamicznymi i/lub współistniejącymi zaburzeniami rytmu wysiłek nadal jest zalecany, powinien jednak być dozowany indywidualnie, ale w wielu przypadkach może być ograniczony do zajęć rehabilitacyjnych mało obciążających układ krążenia. Częstość przeprowadzania badań kontrolnych określa kardiolog. W tej grupie chorych najlepszym rozwiązaniem jest ocena możliwości leczenia zabiegowego, po którym będzie możliwa ponowna kwalifikacja do uprawiania sportu.