Nefronoftyza jako przyczyna niewydolności nerek w wieku rozwojowym

dr n. med. Aleksandra Sobieszczańska-Droździel
dr hab. n. med. Przemysław Sikora, prof. nadzw.

Klinika Nefrologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Adres do korespondencji: dr n. med. Aleksandra Sobieszczańska-Droździel

Klinika Nefrologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Lublinie

ul. prof. Antoniego Gębali 6, 20-093 Lublin; e-mail: aleksandra.sobieszczanska-drozdziel@umlub.pl

  • Próba przedstawienia aktualnych doniesień na temat nefronoftyzy
  • Na jakie z pozoru mało istotne wczesne objawy nefronoftyzy powinien zwrócić uwagę pediatra, by jak najwcześniej wdrożyć odpowiednie postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne?


Nefronoftyza (NPHP – nephronophthisis) to genetycznie uwarunkowana choroba torbielowata nerek, która należy do grupy tzw. ciliopatii, czyli chorób związanych z nieprawidłową funkcją rzęski pierwotnej. Częstość występowania NPHP jest bardzo zróżnicowana i zależnie od regionu wynosi od 1:50 000 w Finlandii do 1:1 mln żywych urodzeń w USA1. Choroba ta nieuchronnie prowadzi do rozwoju schyłkowej niewydolności nerek (ESRF – end-stage renal failure) i mimo rzadkiego występowania odpowiada aż za 2,4-15% przypadków ESRF w pierwszych trzech dekadach życia. Wśród chorób dziedziczonych monogenowo NPHP jest najczęstszą przyczyną ESRF w tej grupie wiekowej1. Objawy kliniczne NPHP są początkowo niecharakterystyczne i obejmują: wielomocz, nadmierne pragnienie, opóźnienie wzrastania, wtórne moczenie nocne i niedokrwistość oporną na konwencjonalne leczenie. Rozpoznanie NPHP ustalane jest średnio dopiero po około 3,5 roku od wystąpienia pierwszych objawów2.

Rys historyczny

Termin „nefronoftyza” pochodzi z języka greckiego i oznacza stopniowo postępujące zmniejszanie się nerek. Został on wprowadzony w 1951 roku przez szwajcarskiego pediatrę Guida Fanconiego. Wcześniej, w 1945 roku, lekarze z Nowego Jorku opisali prawdopodobnie przypadek NPHP u 8-letniej dziewczynki ze zmianami o charakterze torbieli w nerkach i niedokrwistością oporną na leczenie. W 1971 roku potwierdzono genetyczne tło choroby i zidentyfikowano pierwszy gen NPHP1 odpowiedzialny za występowanie nefronoftyzy3.

Dziedziczenie

NPHP jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny. Jest chorobą heterogenną pod względem genetycznym. Dotychczas opisano mutacje ponad 20 genów, zlokalizowanych na różnych chromosomach, odpowiedzialnych za wystąpienie NPHP. Najczęściej, w blisko 20% przypadków, wykrywane są mutacje w genie NPHP1 na chromosomie 2q133-5. Obecnie genetyczne tło choroby udaje się potwierdzić u 50-70% pacjentów z klinicznym obrazem NPHP6.

Rola rzęsek w organizmie człowieka

NPHP należy do ciliopatii – grupy chorób, u których podłoża leży zaburzenie struktury lub funkcji rzęsek (łac. cilia). Te organelle komórkowe pełnią skomplikowaną funkcję i mają bardzo złożoną budowę anatomiczną. Dotychczas wykryto w ich obrębie o...

Patomechanizm uszkodzenia nerek w nefronoftyzie

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Rola rzęsek w organizmie człowieka

NPHP należy do ciliopatii – grupy chorób, u których podłoża leży zaburzenie struktury lub funkcji rzęsek (łac. cilia). Te organelle komórkowe [...]

Patomechanizm uszkodzenia nerek w nefronoftyzie

Istnieją różne teorie na temat patogenezy uszkodzenia nerek w NPHP. Według najwcześniejszych z nich, opartych na obrazach histopatologicznych nerek, NPHP spowodowana [...]

Histopatologia

W obrazie histopatologicznym NPHP dominują uszkodzenie cewek nerkowych i włóknienie śródmiąższowe. Zmiany te można podzielić na wczesne i późne. Początkowo dochodzi [...]

Objawy kliniczne związane z uszkodzeniem nerek

W zależności od wieku, w którym dochodzi do manifestacji klinicznej choroby, wyróżniono trzy postacie NPHP: młodzieńczą (typ 1), dziecięcą (typ 2) [...]

Pozanerkowe manifestacje nefronoftyzy

<<<|Tabela 1>>> <<<|Tabela 2>>>Objawy pozanerkowe wynikające z uszkodzenia rzęski pierwotnej występują u 15-20% pacjentów z NPHP. Mówi się wówczas o ciliopatiach [...]

Rozpoznanie i różnicowanie

Rozpoznanie NPHP ustala się na podstawie obrazu klinicznego i wyniku badania genetycznego, które uważane jest za złoty standard. Wykonanie biopsji nerki, [...]

Leczenie nefronoftyzy

NPHP jest chorobą nieuleczalną, która nieuchronnie prowadzi do rozwoju ESRF. Jak dotąd postępowanie opiera się wyłącznie na leczeniu objawowym i ma [...]

Podsumowanie

Nefronoftyza to najczęstsza genetycznie uwarunkowana przyczyna schyłkowej niewydolności nerek u dzieci i młodych dorosłych. Jako że NPHP jest zaliczana do ciliopatii, [...]

Do góry