Wady i choroby napletka u dzieci i młodzieży

lek. Kinga Kowalczyk
dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska

Klinika Urologii Dziecięcej, Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie

Adres do korespondencji: dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska

Klinika Urologii Dziecięcej, Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”

al. Dzieci Polskich 20, 04-730 Warszawa; e-mail: urologia@ipczd.pl

  • Proces formowania się napletka w okresie płodowym i po porodzie
  • Stulejka u dzieci – zjawisko fizjologiczne czy patologiczne? Kiedy wymaga leczenia?
  • Omówienie wybranych anomalii napletka u pacjentów pediatrycznych, w tym: przyczyn ich występowania, objawów, zalecanego postępowania terapeutycznego i powikłań w życiu dorosłym w przypadku braku leczenia


Napletek to fałd skórny pokrywający żołądź prącia/łechtaczki oraz ujście męskiej cewki moczowej. Chroni żołądź przed urazami, zapewnia odpowiednią wilgotność oraz wrażliwość na dotyk. Wady wrodzone napletka często towarzyszą zaburzeniom rozwojowym zewnętrznych narządów płciowych. W takich przypadkach skóra napletka wykorzystywana jest do rekonstrukcji cewki i prącia, a obrzezanie może znacznie utrudnić leczenie. Najczęstszą patologią w budowie napletka jest stulejka. Rzadko występują znamiona oraz malformacje naczyniowe. Znacznie częściej obserwowane są zmiany o podłożu zapalnym. W przypadku zmian na skórze napletka wymagających usunięcia u większości pacjentów metodą z wyboru jest obrzezanie.

Embriologia i dojrzewanie napletka

W okresie prenatalnym żołądź oraz napletek powstają równocześnie. Napletek początkowo ma postać fałdu napletkowo-żołędziowego otaczającego żołądź od strony grzbietowej i bocznej z ubytkiem od strony brzusznej. Ubytek ten zamyka się stopniowo od strony brzusznej, w kierunku szczytu żołędzi, tak aby około 20 tygodnia życia płodowego wytworzyć pełen obwód. W miejscu zlewania się fałdu od strony blaszki wewnętrznej formuje się wędzidełko napletka, które od strony blaszki zewnętrznej widoczne jest jako szew pośrodkowy. Zarówno blaszka zewnętrzna, jak i wewnętrzna napletka pokryte są skórą. Blaszka wewnętrzna oraz skóra żołędzi pokrytej napletkiem przybierają charakter błony śluzowej. Prawie u wszystkich noworodków żołądź i wewnętrzna blaszka napletka połączone są wspólnym nabłonkiem – potocznie taki stan nazywa się przyklejeniem napletka. Z czasem nabłonek ulega rozdzieleniu na dwie warstwy w wyniku spontanicznych procesów biologicznych, w których biorą udział: wzwody występujące od okresu noworodkowego, wytwarzanie mastki, zwiększanie się wraz z wiekiem części ruchomej prącia oraz stopniowa zmiana budowy histologicznej błony kurczliwej napletka. U starszych chłopców zwiększa się ilość włókien elastycznych, a zmniejsza ilość włókien mięśniowych gładkich1. Mastka to biała, serowata wydzielina składająca się ze złuszczonych komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego skóry żołędzi oraz z wydzieliny gruczołów napletka. Gromadzenie się i ewakuacja mastki odgrywają zasadniczą rolę w procesie samoistnego odklejania się napletka. Należy jednoznacznie odróżnić przyklejenie napletka, czyli zrośnięcie napletka z żołędzią, od stulejki, czyli zbyt wąskiego pierścienia skórnego napletka w stosunku do szerokości żołędzi. Instrumentalne odklejenie napletka prowadzi do uszkodzenia nabłonka i stwarza ryzyko ponownego sklejenia się obnażonych powierzchni nawet u 68% leczonych. U pacjentów poddanych temu zabiegowi obserwuje się powstanie miejscowego obrzęku oraz wystąpienie znacznych dolegliwości bólowych, co może skutecznie zniechęcić chłopca do wykonywania codziennej toalety. Korzystniejszym rozwiązaniem jest obserwacja i nieingerowanie w naturalny proces odklejania się napletka. Jednocześnie należy zwracać uwagę na konieczność codziennych zabiegów higienicznych. Chirurgiczne odklejenie napletka wskazane jest jedynie w przypadku nawracających zapaleń napletka, w sytuacji wytworzenia się zrostów między żołędzią a napletkiem oraz u pacjentów ze spodziectwem przed chirurgiczną rekonstrukcją.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Embriologia i dojrzewanie napletka

W okresie prenatalnym żołądź oraz napletek powstają równocześnie. Napletek początkowo ma postać fałdu napletkowo-żołędziowego otaczającego żołądź od strony grzbietowej i bocznej [...]

Stulejka

Załupek

Krótkie wędzidełko napletka

Krótkie wędzidełko to takie, którego długość nie pozwala na pełne wyprostowanie żołędzi (ryc. 7). We wczesnym okresie życia wada ta nie [...]

Rozszczepienie brzuszne napletka

Do rozszczepienia brzusznego napletka dochodzi w wyniku zahamowania embriologicznego procesu zrastania fałdów napletkowo-wędzidełkowych. W badaniu przedmiotowym stwierdza się niepełny pierścień napletka [...]

Rozszczepienie grzbietowe napletka

Rozszczepienie grzbietowe napletka występuje u chłopców z wierzchniactwem i wynicowaniem pęcherza. W badaniu przedmiotowym stwierdza się niepełny pierścień napletka z nadmiarem [...]

Torbiele szwu pośrodkowego

Torbiele tego typu powstają w trakcie rozwoju embrionalnego w wyniku zamknięcia fragmentów naskórka w tkance podskórnej. Zawartość torbieli stanowią masy serowate [...]

Znamiona barwnikowe

Znamiona barwnikowe wrodzone zlokalizowane w obrębie zewnętrznych narządów płciowych mogą być zgromadzeniem melanocytów w skórze lub połączeniu między skórą a naskórkiem. [...]

Łagodny guz ziarniniakowy

Łagodny guz ziarniniakowy (xanthogranuloma juvenile) na skórze napletka występuje najczęściej w przebiegu histiocytozy. Ma postać pomarańczowego, żółtego lub brązowego guzka o [...]

Malformacje naczyniowe

Malformacje naczyniowe można podzielić na zmiany naczyniowe z wolnym przepływem (włośniczkowe, limfatyczne i żylne) oraz z szybkim przepływem (tętnicze i tętniczo-żylne). [...]

Zapalenie napletka

Nawracające zapalenia napletka (balanitis, balanoposthitis) występują najczęściej w trakcie procesu oddzielania się napletka od żołędzi, w przypadkach współistnienia stulejki lub mogą [...]

Liszaj twardzinowy

Liszaj twardzinowy to przewlekła zapalna choroba napletka i żołędzi o nieustalonej etiologii (ostatnio w piśmiennictwie jako przyczynę sugeruje się zakażenie Borrelia [...]

Ziarniniak naczyniowy

Ziarniniak naczyniowy (granuloma teleangiectaticum) to łagodny rozrost tkanki ziarninowej w wyniku niewielkiego urazu (ryc. 15). Leczeniem z wyboru jest chirurgiczne całkowite [...]

Zmiany alergiczne

U pacjentów z atopowym zapaleniem skóry zmiany alergiczne często pojawiają się na napletku, który jest obrzęknięty i zaczerwieniony. Sucha skóra łatwo [...]

Do góry