Lęk jest powszechnie przeżywaną emocją o nieprzyjemnym zabarwieniu, która pojawia się w przebiegu wielu zaburzeń somatycznych oraz psychicznych, a także u osób zdrowych. W czasie przeżywania lęku, którego nasilenie, charakter oraz czas trwania zależą od wielu zmiennych, człowiek odczuwa nieuzasadnione obawy, czuje się zagrożony. Najczęściej trudno ustalić początek oraz źródło lęku, zwykle jest on uporczywy, trudno poddaje się regulacji i powoduje, że organizm człowieka jest w stanie wzmożonej czujności. Emocja ta pełni jednak ważną funkcję adaptacyjną. Dzięki niej człowiek uczy się oceniać niebezpieczeństwo, stara się wypracowywać i stosować różne strategie ułatwiające radzenie sobie w nowych, niekiedy trudnych sytuacjach. Gdy stopień nasilenia lęku pozostaje w granicach możliwości adaptacyjnych człowieka, to najczęściej mówimy o lęku fizjologicznym. Staje się on objawem dezadaptacyjnym, gdy jego nasilenie, towarzyszące mu objawy oraz czas ich trwania są nieproporcjonalne do sytuacji i wywołującego je bodźca, co zakłóca codzienne funkcjonowanie¹.

Szczególnie u dzieci i młodzieży obserwowane objawy lękowe wymagają odróżnienia od lęku adekwatnego do fazy rozwojowej. Dlatego istotne jest ustalenie, czy występujące symptomy są jedynie przerysowaniem typowych tendencji rozwojowych, czy jakościowo różnym zjawiskiem. Większość lęków rozwojowych mija w miarę nabywania przez dziecko świadomości tego, czego może się spodziewać w różnych sytuacjach, a także umiejętności radzenia sobie z nimi.

Epidemiologia

Rozpowszechnienie zaburzeń lękowych wśród dzieci i młodzieży wynosi 10-20%. Są to też najczęstsze zaburzenia psychiczne diagnozowane w tej grupie wiekowej². Różnice w występowaniu poszczególnych stanów lękowych zależne są od zastosowanych metod badawczych, użytych kryteriów diagnostycznych, a także badanej populacji pacjentów. Najczęściej rozpoznawanymi zaburzeniami lękowymi wśród pacjentów pediatrycznych są lęk uogólniony oraz lęk społeczny, które pojawiają się u 1-12% osób do 18 roku życia. W dalszej kolejności w omawianej populacji diagnozuje się: agorafobię (2-9%), fobie specyficzne (8%), lęk separacyjny (1-5%), zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (1-4%) oraz mutyzm wybiórczy i zespół stresu pourazowego (niespełna 1%)³.