Przewlekła choroba nerek u dzieci – powikłania i leczenie

dr n. med. Łukasz Obrycki

Klinika Nefrologii, Transplantacji Nerek i Nadciśnienia Tętniczego, Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie

Adres do korespondencji:

dr n. med. Łukasz Obrycki

Klinika Nefrologii, Transplantacji Nerek i Nadciśnienia Tętniczego,

Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”

al. Dzieci Polskich 20, 04-730 Warszawa

e-mail: l.obrycki@ipczd.pl

  • Aktualny stan wiedzy o przebiegu przewlekłej choroby nerek (PChN) w populacji pediatrycznej – omówienie klasyfikacji, epidemiologii i etiologii choroby oraz jej obrazu klinicznego, na który składają się zaburzenia większości narządów i układów wynikające ze stopniowego obniżania się GFR
  • Znaczenie zapobiegania powikłaniom metabolicznym i leczenia renoprotekcyjnego już na wczesnym etapie choroby
  • Metody leczenia powikłań PChN

Definicja

Pojęcie przewlekłej choroby nerek (PChN) zostało wprowadzone po raz pierwszy do nomenklatury medycznej w 2002 roku przez amerykańskich nefrologów wchodzących w skład National Kidney Foundation's Kidney Disease Outcomes Quality Initiative (NKF KDOQI)1. W 2005 roku termin ten zaakceptowało międzynarodowe grono specjalistów reprezentujących Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO)2. Gremium ekspertów z KDIGO zmodyfikowało definicję PChN po raz ostatni w 2012 roku3. Zgodnie z obecnie obowiązującą PChN to utrwalone, utrzymujące się ponad 3 miesiące zaburzenie budowy i/lub funkcji nerek, które ma znaczenie dla zdrowia człowieka (tab. 1)3. W praktyce klinicznej PChN definiuje się najczęściej jako uszkodzenie/wadę anatomiczną nerek, którym towarzyszą trwające ponad 3 miesiące zmniejszenie wskaźnika filtracji kłębuszkowej (GFR – glomerular filtration rate) <60 ml/min/1,73 m2 i/lub zmiany w badaniu ogólnym moczu3. Z wiekiem wartości GFR stopniowo się obniżają. Niemniej patofizjologiczny postęp do schyłkowej niewydolności nerek (SchNN) przyśpiesza, gdy wartości klirensu spadają <60 ml/min/1,73 m2, stąd tę wartość uznano za próg rozpoznania u dorosłych stadium 3 choroby. Stopnie 1 i 2 PChN można rozpoznać przy niższych wartościach GFR (<90 ml/min/1,73 m2) w przypadku utrzymujących się odchyleń w badaniach laboratoryjnych i/lub obrazowych3.


Klasyfikacja

Należy zwrócić uwagę, że prawidłowe wartości GFR fizjologicznie uzyskiwane są dopiero w momencie, gdy nerki osiągną swoją dojrzałość, co trwa do 24 miesiąca życia. Dlatego dokładna ocena stadium PChN u dzieci <2 roku życia (diagnozowanych często z powodu wad układu moczowego) może być obarczona błędem.

Na podstawie wartości GFR u dzieci powyżej 24 miesiąca życia wyróżnia się pięć stadiów PChN (tab. 2). Dodatkowo w klasyfikacji stosowanej wobec nastolatków i dorosłych stadium 3 podzielono na: 3a (GFR 59-45 ml/min/1,73 m2) i 3b (GFR 44-30 ml/min/1,73 m2). Pozwala to na wyodrębnienie etapu choroby (stadium 3b), w którym na ogół obserwuje się załamanie mechanizmów kompensacyjnych i większe nasilenie zaburzeń metabolicznych PChN. To również kluczowy moment, kiedy należy wdrożyć leczenie mające na celu wyrównanie tych zaburzeń3.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Epidemiologia

Według danych European Renal Association − European Dialysis and Transplant Association (ERA-EDTA) częstość występowania stadiów 2-5 PChN wśród dzieci w krajach [...]

Etiologia

Głównymi przyczynami PChN u dzieci i młodzieży zarówno w stadiach 2-4, jak i w SchNN (stadium 5) są wady wrodzone nerek [...]

Obraz kliniczny

PChN na jej wczesnym etapie jest wprawdzie bezobjawowa, ale można wówczas stwierdzić subkliniczne zmiany w odpowiednich badaniach laboratoryjnych. Po spadku GFR [...]

Postępujący charakter PChN

PChN jest chorobą postępującą. Oznacza to, że spadek wartości GFR poniżej pewnej granicy (point of no return) uruchamia niezależne od choroby [...]

Przygotowanie do leczenia nerkozastępczego i przeszczepienie nerki

Przygotowanie do leczenia nerkozastępczego należy zaplanować już z chwilą rozpoznania stadium 3 PChN, a u dzieci z PChN na tle CAKUT [...]

Podsumowanie

Konsekwencją przewlekłej choroby nerek u dzieci i młodzieży są zaburzenia ze strony praktycznie wszystkich układów i narządów. Znajomość patofizjologii PChN pozwala [...]

Do góry