Diagnostyka procesu alergicznego – metody klasyczne

prof. dr hab. n. med. Maciej Kaczmarski

emerytowany kierownik Kliniki Pediatrii, Gastroenterologii i Alergologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Maciej Kaczmarski

e-mail: maciej.g.kaczmarski@gmail.com

  • Określenie patogenetycznej roli immunoglobuliny E (IgE) w rozwoju procesu alergicznego w organizmie ludzkim
  • Różnicowanie alergii atopowej (IgE-zależnej) z alergią nieatopową (IgE-niezależną)
  • Omówienie przydatności diagnostycznej klasycznych metod in vivo oraz in vitro stosowanych w rozpoznawaniu alergii IgE-zależnej


Alergia jest przejawem nadwrażliwości osobniczej (hypersensitivity), wyzwalanej kontaktem organizmu ludzkiego z alergenami środowiskowymi. Nadwrażliwość alergiczną rozpoznaje się u osoby, u której dawka alergenu tolerowana przez osobę zdrową wywołuje powtarzalne i odtwarzalne objawy kliniczne. Objawy kliniczne alergii powstają przy udziale określonych mechanizmów immunologicznych (IgE-zależnych, IgE-niezależnych lub mieszanych)1-3.

W latach 60. XX wieku doszło w dziedzinie immunologii i alergologii do historycznego odkrycia, niezwykle istotnego dla dalszego rozwoju tych dwóch dyscyplin naukowych i klinicznych. W 1967 roku dwa zespoły badaczy – małżeństwo Ishizakowie (USA) oraz Johansson i Bennich (Szwecja) – wykryły w ustroju ludzkim nową klasę immunoglobulin, a mianowicie: V klasę rodziny białek odpornościowych, którą nazwano immunoglobuliną E (IgE). Odkrycie to pozwoliło na szersze rozumienie procesów immunologicznych i mechanizmów patogenetycznych procesu alergicznego dokonujących się z udziałem IgE u osób z nadwrażliwością immunologiczną, umożliwiło także opracowanie nowych sposobów diagnozowania chorób alergicznych z użyciem metod różniących się szczegółami technicznymi5-8.

Immunoglobulina E stanowi w organizmie człowieka rezerwuar alergenowo swoistych przeciwciał (asIgE; reagin), powstających w kontakcie z alergenem. Przeciwciała te są lokalizowane na błonie komórkowej mastocytów znajdujących się w różnych narządach ludzkiego organizmu oraz na bazofilach krwi. Penetracja antygenu do organizmu i wiązanie się antygenu z przeciwciałami IgE prowadzi do degranulacji mastocytów i uwolnienia mediatorów biologicznych (m.in. histaminy, serotoniny) z ich struktur wewnętrznych (ziarnistości). Mediatory te, oddziałując na określone narządy ustroju ludzkiego (skórę, błonę śluzową oskrzeli, nosa, przewodu pokarmowego i inne), zaburzają ich fizjologiczne funkcje i prowadzą do pojawienia się objawów klinicznych ze strony narządu, w którym dokonała się reakcja alergiczna (tzw. narząd efektorowy reakcji alergicznej)3,5,7.

W tym samym roku opracowano pierwszą laboratoryjną metodę pomiaru stężenia puli całkowitej IgE (cIgE), a także ilościowej oceny asIgE we krwi badanej osoby (metoda radioimmunoadsorpcji [RAST – radioallergosorbent test])8-10.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Co wniosło odkrycie immunoglobuliny E w wymiarze poznawczym i w zastosowaniu w praktyce?

Możliwość oceny ilościowej IgE dała podstawy do wyróżnienia dwóch typów alergii:

Diagnostyka alergicznego procesu chorobowego

Proces diagnostyczny alergii obejmuje następujące etapy:

Wywiad i badanie przedmiotowe

Jednakowe postępowanie w diagnostyce obu typów alergii dotyczy zasad zbierania wywiadu chorobowego i przeprowadzania badania przedmiotowego pacjenta oraz diagnostycznego wykorzystania różnego [...]

Badania in vivo w alergii IgE-zależnej

Punktowe testy skórne to wystandaryzowane badanie reaktywności skóry po zadziałaniu na nią alergenu. Podstawą reakcji skórnej jest kontakt wprowadzonego alergenu z [...]

Badania in vitro w alergii IgE-zależnej

Immunoglobulina E występuje we krwi w warunkach fizjologicznych w śladowym stężeniu 17-450 µg/ml, co odpowiada wartości poniżej 0,001% stężenia przeciwciał wszystkich [...]

Molekularna diagnostyka komponentowa alergii IgE-zależnej

Molekularna diagnostyka komponentowa to nowoczesna metoda in vivo wykrywania IgE-zależnego procesu alergicznego26,30.
Do góry