Hipoglikemia u noworodków stanowi powszechny problem na oddziałach neonatologicznych, dlatego też usystematyzowanie wiedzy na temat przyczyn jej występowania, czynników ryzyka, konsekwencji ciężkiej hipoglikemii, a także ujednolicenie sposobów postępowania z uwzględnieniem diagnostyki różnicowej prezentowanych przez dziecko objawów stanowią niezwykle ważne narzędzia w pracy neonatologów i pediatrów. Istotna jest znajomość homeostazy glukozy w okresie okołoporodowym, a tym samym przyczyn przejściowej hipoglikemii u noworodków, która – jak wiemy – jest zjawiskiem fizjologicznym.

Niniejszy artykuł stanowi komentarz do opracowanego przez Nancy Wight i Academy of Breastfeeding Medicine (ABM) protokołu dotyczącego postępowania w przypadku hipoglikemii u noworodków¹.

Stężenie glukozy w okresie okołoporodowym

Wraz z utratą ciągłej przezłożyskowej podaży glukozy jej stężenie w osoczu zdrowego donoszonego noworodka spada w ciągu pierwszych 2 godz. po urodzeniu, osiągając wartość z medianą 55 mg/dl, przy czym 95% uzyskanych pomiarów wynosi powyżej 25 mg/dl. Następnie stężenie glukozy wzrasta w ciągu pierwszych 18 godz. i stabilizuje się na poziomie 45-80 mg/dl przez pierwsze 48 godz. życia. Średnie wartości stężenia glukozy wzrastają potem wolniej, aby mniej więcej w 4 i 5 dobie życia osiągnąć wartości zbliżone do obserwowanych u starszych dzieci i dorosłych^2-7.

Zaraz po urodzeniu w odpowiedzi na spadek stężenia insuliny w osoczu i wzrost stężenia hormonów o działaniu do niej antagonistycznym dochodzi do rozkładu glikogenu wątrobowego (w procesie glikogenolizy) w celu wytworzenia glukozy, co w rezultacie prowadzi do wyczerpania zapasów glikogenu w ciągu pierwszych 8-12 godz. życia. Wówczas rozpoczyna się produkcja glukozy na drodze glukoneogenezy, polegającej na syntezie glukozy z mleczanów, glicerolu i aminokwasów.

Z tego też powodu tak ważne jest wczesne (tj. w ciągu pierwszej godziny życia) rozpoczęcie karmienia, które dostarczy odpowiednią ilość węglowodanów, co sprawia, że utrzymanie stężenia glukozy w osoczu nie zależy już wyłącznie od glukoneogenezy.

Należy zauważyć, że jeśli pierwsze karmienie jest opóźnione o 3-6 godz. po urodzeniu (co zdarza się u mniej więcej 10% noworodków urodzonych o czasie), to pojawia się trudność z utrzymaniem glikemii powyżej 30 mg/dl, co potwierdzają zarówno donies...