Izba przyjęć

Dostęp doszpikowy – co pediatra wiedzieć powinien

dr n. med. Magdalena Mierzewska-Schmidt

Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Dziecięcej, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:

dr n. med. Magdalena Mierzewska-Schmidt

Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Dziecięcej,

Warszawski Uniwersytet Medyczny

ul. Żwirki i Wigury 63A, 02-091 Warszawa

e-mail: magdalena.mierzewska-schmidt@wum.edu.pl

  • Wady i zalety dostępu doszpikowego
  • Wskazania i przeciwwskazania do uzyskania dostępu doszpikowego u dzieci, możliwe powikłania
  • Technika zakładania dostępu doszpikowego u dzieci

Dostęp doszpikowy (intraosseous access) powinien być założony bezzwłocznie w stanach zagrożenia życia, w przypadku problemów z uzyskaniem dostępu dożylnego (intravenous access). Stanowi on alternatywę dla drogi dożylnej, jest ratującym życie dostępem do przetaczania leków, płynów, a nawet preparatów krwiopochodnych. Należy pamiętać, że podaż tą drogą wymaga ciśnienia dodatniego, które można uzyskać poprzez podawanie substancji ręcznie strzykawką lub przez pompę infuzyjną. W razie konieczności dostęp doszpikowy może także służyć do uzyskania materiału do badań laboratoryjnych, ze szczególnym uwzględnieniem oznaczenia grupy krwi i próby zgodności. Dostęp doszpikowy może być uzyskany w warunkach szpitalnych, a także przedszpitalnych, ambulatoryjnych i domowych.

Wskazania do uzyskania dostępu doszpikowego

  • Zatrzymanie krążenia – w tej sytuacji dostęp doszpikowy należy uzyskać najszybciej, jak to możliwe, często jest to metoda I rzutu. Trzeba pamiętać, że dostęp doszpikowy jest w trakcie resuscytacji jedyną alternatywą dla drogi dożylnej. Dotchawicze podawanie leków nie jest obecnie zalecane ze względu na niepewne i nieokreślone wchłanianie substancji tą drogą. Adrenalina jest podawana przez dostęp doszpikowy w takiej samej dawce (0,01 mg/kg [10 µg/kg]) jak w przypadku drogi dożylnej.
  • Wstrząs (w przypadku problemów z uzyskaniem dostępu dożylnego):
    • Zaleca się przeprowadzenie nie więcej niż 2 prób kaniulacji żyły w ciągu maksymalnie 5 min.
    • Im cięższy wyjściowo stan dziecka, tym szybciej należy podjąć decyzję o zaprzestaniu przeprowadzania potencjalnie nieskutecznych dalszych prób założenia kaniuli dożylnej. Nie jest błędem rezygnacja z podejmowania jakichkolwiek prób kaniulacji żyły, jeżeli wiadomo, że będzie ona trudna do wykonania, np. gdy pacjentem jest dobrze odżywione niemowlę we wstrząsie. W opisanej sytuacji można od razu założyć dostęp doszpikowy.
  • Każda inna sytuacja zagrożenia życia, gdy konieczny jest dostęp do podawania leków/płynów, a kaniulacja żyły jest trudna lub niemożliwa do wykonania – wyjątkiem od wyżej opisanej sytuacji jest przypadek noworodka w pierwszych godzinach, ewentualnie dobach życia, kiedy najlepszym postępowaniem może być uzyskanie dostępu przez żyłę pępkową, z kolei dostęp doszpikowy pozostaje możliwą opcją.
  • Konieczność badania radiologicznego z kontrastem, gdy wykonanie wkłucia dożylnego jest trudne lub niemożliwe.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wskazania do uzyskania dostępu doszpikowego

Zatrzymanie krążenia – w tej sytuacji dostęp doszpikowy należy uzyskać najszybciej, jak to możliwe, często jest to metoda I rzutu. Trzeba [...]

Przeciwwskazania do uzyskania dostępu doszpikowego

Praktycznie nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do założenia dostępu doszpikowego, a jedynie konieczna bywa zmiana zaplanowanego postępowania, zazwyczaj chodzi o zmianę miejsca [...]

Powikłania dostępu doszpikowego

Każda inwazyjna czynność medyczna wiąże się z ryzykiem powikłań, jednak poważne komplikacje związane z dostępem doszpikowym zdarzają się sporadycznie, pod warunkiem [...]

Zalecany czas utrzymywania dostępu doszpikowego

Z reguły dostęp doszpikowy utrzymywany jest przez kilka godzin, do czasu stabilizacji stanu chorego i/lub uzyskania obwodowego dostępu dożylnego/centralnego. Dostęp można [...]

Technika zakładania dostępu doszpikowego

Należy odpowiednio umyć i zdezynfekować miejsce planowanego wkłucia. Najlepiej, by osoba wykonująca dostęp założyła jałowe rękawiczki, ale w sytuacji nagłej dopuszczalne [...]

Co można podać doszpikowo?

Praktycznie każdy lek/płyn infuzyjny nadający się do podania dożylnego może być podany doszpikowo. W razie konieczności dotyczy to także preparatów krwiopochodnych. [...]

Badania laboratoryjne

Wkłucie doszpikowe umożliwia również pobranie materiału do badań laboratoryjnych. Najczęściej szpik pobiera się w celu: oznaczenia grupy krwi, wykonania próby zgodności, [...]

Zalety dostępu doszpikowego

Do zalet dostępu doszpikowego należą:

Wady dostępu doszpikowego

Spośród wad dostępu doszpikowego wymienia się:

Podsumowanie

Dostęp doszpikowy jest jedyną bardzo dobrą alternatywą dla dostępu dożylnego. W związku z tym powinien być uzyskany bezzwłocznie w stanie zagrożenia [...]

Do góry