Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie układu oddechowego u dzieci

Jednym z globalnych zagrożeń dla środowiska we współczesnym świecie są zanieczyszczenia powietrza będące przyczyną występowania wielu chorób i przedwczesnych zgonów. Według danych World Health Organization (WHO) wskutek narażenia na skażone powietrze co roku umiera 7 mln osób, a ponad 90% mieszkańców Ziemi oddycha codziennie zanieczyszczonym powietrzem, a zatem wystawionych jest na szkodliwe działanie substancji w nim zawartych¹.

Do zanieczyszczeń powietrza zalicza się zarówno substancje, które w warunkach naturalnych w nim nie występują, jak i te, które są obecne, ale ich ilość znacznie przekracza dopuszczalne normy. Wśród nich należy wymienić związki chemiczne, m.in. ozon (O₃), fluor (F), tlenek węgla (CO), tlenki siarki i azotu (tab. 1)². Szkodliwe dla zdrowia mogą być również: pyły, związki metali ciężkich, sadze i popioły, azbest, pestycydy oraz wszechobecne pyłki roślin i grzybów pleśniowych. Z punktu widzenia oceny stopnia narażenia największe znaczenie mają: pyły zawieszone (PM – particulate matter) zawierające cząstki nieprzekraczające 10 μm (PM₁₀) i cząstki mniejsze niż 2,5 μm (PM_2,5), O₃, tlenki azotu i siarki oraz CO³. Ponadto wpływ na nasze zdrowie mają pyły drobne i ultradrobne (PM₁ i PM_0,1), które trafiają bezpośrednio do pęcherzyków płucnych i krwiobiegu. Te tzw. ultracząstki wywierają niekorzystny wpływ na układ krążenia i zwiększają stres oksydacyjny. Za ich powstawanie odpowiadają przede wszystkim spaliny samochodów, szczególnie z silnikami Diesla.

Dane ogólne

Polska jako kraj należący do Unii Europejskiej jest zobowiązana do określenia 3 poziomów substancji potencjalnie szkodliwych dla zdrowia. Są to: poziom dopuszczalny, poziom informowania i poziom alarmowy. W 2022 roku w Polsce funkcjonowało 285 stacji pomiarowych, w tym 209 stacji automatycznych lub automatyczno-manualnych, z których jednogodzinne wyniki udostępniane są na bieżąco na portalu Jakość Powietrza i w aplikacjach mobilnych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ). Pozostałą część stanowią stacje manualne, które mierzą stężenia pyłu zawieszonego PM₁₀ i/lub PM_2,5⁴. Pył zawieszony jest jednym z głównych składników smogu. Smog londyński, za który odpowiada przede wszystkim inwersja temperatur, występuje głównie w sezonie grzewczym (od października do marca), natomiast smog typu Los Angeles pojawia się głównie w miesiącach letnich.