Duże problemy małych ludzi

Jakość relacji rówieśniczych a zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży

mgr Zuzanna Walkowiak, psycholog, psychoterapeuta poznawczo-behawioralny1,2

lek. Błażej Antosz2,3

lek. Agata Pałasz3

1Całodobowy Oddział Leczenia Zaburzeń Nerwicowych i Osobowości, Samodzielny Publiczny Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Międzyrzeczu

2Centrum Zdrowia Antoszówka w Gorzowie Wielkopolskim

3Całodobowy Oddział Rehabilitacji Psychiatrycznej, Samodzielny Publiczny Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Międzyrzeczu

Zastępca dyrektora ds. lecznictwa SPSNPCH w Międzyrzeczu: lek. Błażej Antosz

Adres do korespondencji:

mgr Zuzanna Walkowiak

Całodobowy Oddział Leczenia Zaburzeń Nerwicowych i Osobowości,

Samodzielny Publiczny Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Międzyrzeczu

ul. Poznańska 109, 66-300 Międzyrzecz

e-mail: zuzanna.walkowiak@gmail.com

  • Przegląd badań i raportów dotyczących wpływu jakości relacji rówieśniczych na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży
  • Kluczowe znaczenie pozytywnych relacji z rówieśnikami dla rozwoju tożsamości, samooceny i kompetencji społecznych
  • Skutki stanu izolacji społecznej oraz agresywnych zachowań (w tym bullyingu) w obrębie relacji rówieśniczych

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży jest uwarunkowane przez wiele czynników, zarówno biologicznych, jak i psychospołecznych, które pozostają ze sobą nie tylko w ścisłej relacji, lecz także stałej interakcji i mogą się wzajemnie wzmacniać bądź osłabiać, a następnie tworzyć i wyzwalać ciągi emocji oraz zachowań. W dążeniu do zrozumienia rozwoju człowieka i psychopatologii wydaje się, że należy postrzegać człowieka holistycznie, czyli jako istotę biologiczną i społeczną, wchodzącą w ciągłą interakcję ze światem i innymi. Odwołując się do terminologii systemowej, wspomniane aspekty przedstawia się w kategoriach mikro- i makrosystemowych. Za mikrosystem przyjmujemy rodzinę analizowaną w kontekście międzypokoleniowym (interakcje rodzinne, wzory zachowań przekazywane przez kilka wcześniejszych pokoleń). Na makrosystem składają się kultura i obecny okres cywilizacyjny, a w szerszym rozumieniu jest to m.in. przynależność do określonego społeczeństwa oraz do określonej społeczności, np. szkolnej1.

Wśród czynników psychospołecznych bardzo ważną rolę odgrywają różnorodne relacje społeczne. Człowiek jest traktowany z jednej strony jako wytwór środowiska społecznego, w którym funkcjonuje, natomiast z drugiej strony jako element to środowisko kształtujący poprzez podporządkowywanie indywidualnych wartości do jego wymogów, kierując się chęcią uznania i akceptacji oraz postrzegania we wspólnym działaniu sensu własnego bytowania2. Bardzo ważną rolę w rozwoju i zachowaniu zdrowia psychicznego odgrywa wsparcie społeczne, zarówno rodziny, jak i grupy rówieśniczej. Przeprowadzane badania nad wsparciem społecznym dowodzą, że nie tylko jest ono wartościowe dla osób znajdujących się w sytuacji stresowej bądź kryzysowej, lecz także sam jego brak może stanowić źródło stresu. W Polsce wsparcie społeczne jest monitorowane w populacji uczniów w ramach międzynarodowych badań Health Behaviour in School-aged Children (HBSC). Jak wynika z raportu HBSC z 2018 roku, wsparcie społeczne ze strony rówieśników jest gorzej oceniane niż wsparcie ze strony rodziny. Co więcej, z wiekiem istotnie zmniejsza się odsetek osób deklarujących wysoki poziom wsparcia ze strony rówieśników na niekorzyść chłopców3.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wpływ rodziców i opiekunów na tworzenie relacji interpersonalnych

Relacje międzyludzkie budowane przez dziecko w pierwszych latach życia w znaczący sposób wpływają na powstawanie kompetencji społecznych, które utrwalają się w [...]

Konsekwencje izolacji społecznej

Izolacja społeczna to po prostu brak interakcji społecznych lub komunikacji z innymi ludźmi. Wyraża się poprzez brak kontaktu fizycznego z innymi, [...]

Przemoc rówieśnicza

Przemoc rówieśnicza to negatywne zjawisko społeczne, które jest uniwersalne kulturowo i generacyjnie. Jej konsekwencje stanowią istotny problem w zakresie zdrowia publicznego [...]

Nowe technologie – korzyści i zagrożenia

W okresie dojrzewania istotne znaczenie mają zarówno tworzenie tożsamości, jak i nawiązywanie bliskich relacji z innymi ludźmi. Nie dziwi więc fakt, [...]

Podsumowanie

W niniejszym artykule starano się zawrzeć najważniejsze informacje dotyczące związku między jakością relacji rówieśniczych a zdrowiem psychicznym dzieci i młodzieży. Badania [...]

Do góry