Wodonercze wrodzone – praktyczne wskazówki

Nomenklatura

„Wodonercze” jest określeniem odnoszącym się do wyników badań obrazowych układu moczowego i oznacza występowanie poszerzenia górnych dróg moczowych – miedniczki i kielichów nerkowych. Nieprawidłowemu obrazowi układu kielichowo-miedniczkowego (UKM) mogą towarzyszyć odpowiedniej grubości i struktury warstwa miąższowa nerki lub morfologiczne cechy uszkodzenia miąższu nerkowego w różnym stopniu zaawansowania¹. W obrazowaniu postnatalnym określenia „wodonercze” nie należy zasadniczo stosować w odniesieniu do sytuacji izolowanego poszerzenia miedniczki nerkowej, któremu nie towarzyszą poszerzenie kielichów i zaburzenia struktury miąższu nerkowego. Uwaga ta nie dotyczy badań prenatalnych, w których uwidocznienie poszerzenia miedniczki nerkowej jest wystarczającym powodem do użycia wyrażenia „wodonercze płodowe” i ustalenia dalszego planu diagnostycznego².

Termin „wodonercze” powinniśmy rozumieć w kategoriach objawu odzwierciedlającego nieprawidłową anatomię górnych dróg moczowych, a nie zdefiniowanej jednostki chorobowej. Lista przyczyn tak określonego wodonercza jest zróżnicowana. Faktem jednak jest, że wyraz „wodonercze” jest powszechnie stosowany jako potoczne określenie sprecyzowanej wady rozwojowej, jaką jest zwężenie połączenia miedniczkowo-moczowodowego. Jest to swego rodzaju skrót myślowy; dla jednoznaczności przekazu lepiej w tych sytuacjach używać wyrażeń „wodonercze na tle zwężenia miedniczkowo-moczowodowego” lub po prostu „zwężenie połączenia miedniczkowo-moczowodowego”, które właściwie oddają podłoże anatomiczne tej wady. Przy opisywaniu wad układu moczowego i omawianiu przypadków pacjentów nimi dotkniętych trzeba pamiętać o tym nieco mylącym, podwójnym znaczeniu terminu „wodonercze”. Niniejsze opracowanie odnosi się do szerszego znaczenia tego słowa.

Komentarza wymaga również dość powszechne używanie zupełnie nieprecyzyjnego określenia „zastój moczu”. Wobec braku jasnej definicji należy odnieść się krytycznie do stosowania tego sformułowania i po prostu go unikać. Wyrażenie „zastój moczu” najczęściej stosowane jest jako próba wnioskowania o możliwych zaburzeniach w zakresie czynności dróg moczowych oparta jedynie na morfologicznym ich obrazie – najczęściej w badaniu ultrasonograficznym (USG). Jest to zupełnie nieuprawnione i stanowi przykład wnioskowania wykraczającego poza możliwości stosowanej metody diagnostycznej. W wielu przypadkach poszerzeniu górnych dróg moczowych nie towarzyszą bowiem zaburzenia odpływu moczu.