Ból według definicji z 2020 roku to przykre doznanie czuciowe i emocjonalne związane z obecnie występującym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek bądź przypominające to odczucie¹. Jakość udzielania świadczeń zdrowotnych w zakresie leczenia bólu u dzieci znacznie wzrosła w ciągu ostatnich lat. Polskie i zagraniczne towarzystwa naukowe prowadzą intensywne badania w celu pogłębiania wiedzy na ten temat, tworząc nowe i aktualizując dotychczasowe wytyczne dotyczące leczenia bólu.

Możemy wyróżnić następujące rodzaje bólu u dzieci przebywających na oddziale intensywnej terapii dziecięcej^2,3:

• ból ostry:
  • pooperacyjny – po zabiegach planowych bądź nagłych
  • oparzeniowy
  • pourazowy – u dzieci, które z powodu ciężkiego urazu, często wielonarządowego, wymagają pobytu w szpitalu
  • proceduralny – związany z wykonywaniem codziennych czynności na oddziale
• ból przewlekły związany z chorobą wrodzoną bądź nabytą trwającą wiele lat.

O tym, że ból jest nie tylko nieprzyjemnym doznaniem w chwili jego występowania, ale też że jego nieleczenie lub nieprawidłowe leczenie niesie za sobą poważne konsekwencje, świadczą liczne badania przeprowadzone wśród dzieci. Badania te były prowadzone w całej grupie wiekowej pacjentów oddziałów intensywnej terapii dziecięcej, począwszy od noworodków i wcześniaków aż do osób kończących 18 lat^3,4.

W badaniu prospektywnym, do którego włączono 229 dzieci przebywających na oddziale intensywnej terapii przez 3 miesiące, wykazano, że w ciągu doby mały pacjent poddawany jest kilka razy dziennie bolesnym procedurom, takim jak⁴:

• toaleta dróg oddechowych
• odsysanie jamy ustnej i nosa
• zakładanie kaniul dożylnych, obwodowych i centralnych
• pobieranie krwi
• tlenoterapia bierna, wentylacja nieinwazyjna
• stabilizacja rurek dotchawiczych, zgłębników do przewodu pokarmowego
• zmiana opatrunków
• cewnikowanie pęcherza moczowego
• punkcja lędźwiowa
• zakładanie kaniuli dotętniczej.

Okazuje się, że u dzieci wentylowanych mechanicznie nieprzyjemnych procedur było dwa razy więcej niż u pozostałych pacjentów, a najczęstszą interwencją była toaleta drzewa oskrzelowego. Najbardziej bolesnymi procedurami okazały się te powodujące przerwanie ciągłości skóry. Stresujące i bolesne były takie czynności, jak: wykonanie badania elektrokardiograficznego (EKG), badania ultrasonograficznego (USG), badania elektroencefalograficznego (EEG) i fizjoterapia.