Świerzb (scabies) jest chorobą zakaźną wywołaną przez roztocze Sarcoptes scabiei, które jest wyłącznie ludzkim pasożytem^1-5. Zarażenie następuje drogą bezpośredniego kontaktu, który musi być odpowiednio długi (15-20 min). Zwykłe umycie rąk po badaniu pacjenta, u którego rozpoznaliśmy świerzb, wystarczy, aby nie był on zakaźny dla nas.

Szczyt zachorowalności przypada na czas po wakacjach, ponieważ lato jest okresem wyjazdów urlopowych, kolonijnych, obozowych oraz wzmożonych kontaktów rodzinnych i przyjacielskich. Ryzyko zwiększonego występowania świerzbu w społeczeństwie związane jest z sytuacją epidemiologiczną, tj. ze stosunkowo długim rozwojem objawów, z łatwością szerzenia się zarażenia w środowisku (liczna rodzina, przedszkola, szkoły, internaty, wspomniane kolonie i obozy, oddziały szpitalne), a także z nierozpoznawaniem lub późnym rozpoznaniem świerzbu (nieraz półroczne leczenie jakoby choroby alergicznej) oraz z niewłaściwym lub nieskutecznym jego leczeniem.

Świerzbem może się zarazić każdy bez względu na wiek, płeć czy status ekonomiczny. Okres wylęgania świerzbu zależy od liczby przeniesionych roztoczy oraz od higieny osoby zarażonej. Wynosi od kilku dni do kilku tygodni.

W przypadku pierwotnej infestacji objawy chorobowe pojawiają się po 3-4 tygodniach. Reinfestacja świerzbowcem jest związana ze znacznym skróceniem okresu inkubacji choroby do 1-3 dni (za to odpowiada pamięć immunologiczna). Rozwój zmian chorobowych jest wywołany przez migrację pasożytów w skórze, a także wynika z reakcji nadwrażliwości typu IV uruchomionej przez antygeny świerzbowca (rozpadłe samice i kał pasożyta).

Dominującym objawem podmiotowym jest świąd nasilający się w porze nocnej. W badaniu przedmiotowym stwierdza się swoiste i nieswoiste zmiany skórne. Obraz kliniczny choroby jest nieco inny u najmłodszych (noworodków, niemowląt i dzieci do 2-3 roku życia) i u starszych dzieci, tj. od 2 roku życia, kiedy to naskórek i skóra osiągają budowę histologiczną jak u dorosłego człowieka. Zmiany skórne mogą być minimalne lub nasilone.

Cykl rozwojowy

Samica świerzbowca ludzkiego przeniesiona na nowego żywiciela może poruszać się z prędkością do 2,5 cm/min, a penetracja do naskórka następuje zwykle w ciągu 30 min6. Szuka ona cienkiego naskórka do penetracji i stąd m.in. wynikają różnice w lokal...

Norka świerzbowcowa jest wykwitem pierwotnym4-7. Te zmiany są niełatwo dostrzegalne gołym okiem, a ponadto mogą być rozdrapane z powodu nasilonego świądu.