Umiejętność interpretacji badania ogólnego moczu – od drobnych odchyleń po te poważne

lek. Monika Dębowska

dr hab. n. med. Piotr Adamczyk

Klinika Pediatrii, Katedra Pediatrii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Piotr Adamczyk

Klinika Pediatrii, Katedra Pediatrii,

Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

ul. Medyków 16, 40-752 Katowice

e-mail: padamczyk@sum.edu.pl

  • Zasady prawidłowego pobierania próbek moczu z uwzględnieniem wieku dziecka
  • Badane cechy moczu podane na wyniku badania ogólnego moczu – właściwości fizyczne, biochemiczne i morfologiczne
  • Rola badania ogólnego moczu w diagnostyce chorób nerek i dróg moczowych

Badanie ogólne moczu, ze względu na swoją przydatność, dostępność oraz (zwykle) nieinwazyjność, to jedno z najczęściej zlecanych i wykonywanych testów laboratoryjnych. Dlatego dla każdego lekarza bardzo istotna jest umiejętność prawidłowej interpretacji wyniku tego badania.

Najczęstsze wskazania kliniczne do wykonania badania ogólnego moczu obejmują1:

  • podejrzenie zakażenia układu moczowego
  • objawy mogące sugerować kolkę nerkową
  • nietrzymanie moczu nocne i/lub dzienne
  • epizod krwiomoczu/nietypowy kolor moczu
  • rozpoznanie wady układu moczowego
  • nieprawidłowości w badaniach obrazowych w obrębie układu moczowego (zwykle w badaniu ultrasonograficznym [USG])
  • obrzęki/stan przewodnienia
  • wyniki badań biochemicznych wskazujące na obniżenie współczynnika filtracji kłębuszkowej
  • urazy jamy brzusznej i miednicy
  • odwodnienie
  • polidypsję, poliurię
  • podejrzenie cukrzycy
  • nadciśnienie tętnicze
  • otyłość
  • farmakoterapię obarczoną ryzykiem uszkodzenia nerek
  • rodzinne obciążenie chorobami nerek
  • badanie przesiewowe w ramach oceny bilansowej, medycyny sportu, badań pracowniczych etc.

W odróżnieniu od badania bakteriologicznego moczu, które zlecone bez konkretnych wskazań może poprzez uzyskanie wyników fałszywie dodatnich skutkować niepokojem pacjenta/rodzica i wciąż nierzadko nieuzasadnionym włączeniem antybiotykoterapii, szerokie wykonywanie badania ogólnego moczu jest zasadne i przydatne w celu rutynowej oceny stanu zdrowia oraz może pomóc w przyspieszeniu diagnostyki, a także ewentualnego leczenia w przypadku bezobjawowych lub skąpoobjawowych chorób nerek i układu moczowego2.

Prawidłowe pobranie moczu do badania

U dziecka/pacjenta współpracującego najlepiej pobrać próbkę moczu pochodzącą z pierwszej porannej mikcji. Należy ją oddać do specjalnego pojemnika (kupionego w aptece lub otrzymanego w laboratorium). Próbka powinna zostać poddana analizie w ciągu 3 godz. od pobrania. Jeżeli nie można niezwłocznie dostarczyć próbki do laboratorium, można ją (do kilku godzin) przechowywać w lodówce.

Zasady pobierania próbki moczu do badania:

  • Przed pobraniem próbki trzeba dokładnie umyć okolicę zewnętrznego ujścia cewki moczowej – u kobiety/dziewczynki należy rozchylić zewnętrzne wargi sromowe i przemyć okolicę ujścia cewki moczowej w kierunku od przodu do tyłu, a u mężczyzny/chłopca odciągnąć napletek (jeśli to możliwe).
  • Próbkę należy pobrać z tzw. środkowego strumienia moczu.
  • Należy rozpocząć mikcję do toalety, a następnie oddać około 20 ml moczu do kubeczka, resztę – do ubikacji.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Prawidłowe pobranie moczu do badania

U dziecka/pacjenta współpracującego najlepiej pobrać próbkę moczu pochodzącą z pierwszej porannej mikcji. Należy ją oddać do specjalnego pojemnika (kupionego w aptece [...]

Interpretacja wyniku badania ogólnego moczu

Badanie ogólne moczu jest badaniem wieloparametrowym, obejmującym ocenę próbki moczu pod względem jego cech fizycznych i chemicznych oraz ocenę jakościową i [...]

Podsumowanie

Badanie ogólne moczu należy do podstawowych i najczęściej wykonywanych testów w diagnostyce laboratoryjnej. Nie sposób przecenić jego roli w rozpoznawaniu pierwotnych [...]
Do góry