Nieco wyższa liczba zgłoszeń NOP po szczepieniach DTaP może wynikać z większego udziału tych preparatów w rynku. Brakuje jednak precyzyjnych danych o liczbie dawek podanych danym typem szczepionki, co uniemożliwia bezpośrednie porównanie ryzyka wystąpienia NOP między szczepionkami. Dlatego istotne jest szybkie wdrożenie elektronicznego systemu ewidencji szczepień umożliwiającego powiązanie danych o podanych preparatach z występowaniem NOP oraz z danymi epidemiologicznymi dotyczącymi zachorowań.

Mimo to z dotychczasowych analiz wynika, że nie występują istotne różnice w częstości występowania i charakterze większości NOP między szczepionkami DTwP a DTaP. NOP często kojarzone są ze szczepionkami bardziej reaktogennymi. Zdarzenia takie jak gorączka czy reakcje miejscowe (ból, obrzęk, zaczerwienienie w miejscu wkłucia) mogą występować po podaniu obu typów preparatów.

W przypadku odczynów gorączkowych – zarówno ogółem, jak i tych przekraczających 39°C – liczba zgłoszonych przypadków jest nieznacznie wyższa po podaniu szczepionek DTaP. Jednak po uwzględnieniu znacznie większego udziału tych preparatów w rynku proporcjonalna częstość występowania gorączki okazuje się wyższa po podaniu szczepionek DTwP (ryc. 3A, B).

Na podstawie oceny częstości występowania odczynów miejscowych ogółem po szczepieniu DTaP i DTwP wykazano wyraźnie większą liczbę rejestrowanych przypadków po podaniu szczepionek DTaP we wszystkich analizowanych latach (ryc. 4A). Wśród tych reakcji obrzęk, zaczerwienienie i ból były raportowane na ogół na bardzo niskim poziomie (ryc. 4B). Analiza danych pod kątem średnicy odczynu miejscowego pokazuje, że większość odnotowanych zdarzeń niepożądanych dotyczy zmian o średnicy do 10 cm. Podobnie jak w przypadku ogółu reakcji miejscowych więcej zgłoszeń dotyczyło szczepionek DTaP (ryc. 4C). Jednak proporcja odczynów o średnicy powyżej 10 cm znacznie się zwiększa po użyciu DTaP w porównaniu z DTwP we wszystkich analizowanych latach (ryc. 4D). Dodatkowe kryteria stosowane przy rejestracji odczynów miejscowych, takie jak rozszerzenie odczynu poza staw czy jego utrzymywanie się przez ponad 3 dni, również były częściej raportowane po szczepionkach DTaP (ryc. 4E, F). Trudno oceniać znamienność statystyczną otrzymanych wyników, gdyż nie można ich odnieść do faktycznej liczby wykonanych iniekcji. Wydaje się jednak, że różnice nie są istotne statystycznie. Z tego można wyciągnąć bardzo ważny wniosek i przekaz dla lekarzy, pacjentów i rodziców: obie szczepionki są wysoce bezpieczne!

Na koniec warto przedstawić najnowsze wyniki badania klinicznego opublikowane w 2025 roku na łamach „Lancet Infectious Diseases”, w którym porównano 5-walentne szczepionki zawierające bezkomórkowy komponent krztuścowy ze szczepionkami z pełnokomórkowym komponentem krztuścowym¹⁰. W randomizowanym badaniu obejmującym 720 noworodków wykazano, że szczepionka DTwP zastosowana w badaniu nie była istotnie bardziej reaktogenna niż DTaP, co po raz kolejny podważa utrwalone przekonanie o znacząco wyższej reaktogenności szczepionek pełnokomórkowych. Łączna liczba niepożądanych zdarzeń po podaniu szczepionki DTwP wynosiła 333, podczas gdy po szczepieniu DTaP odnotowano 387 przypadków. Jeśli chodzi o ciężkie zdarzenia niepożądane, liczba zgłoszeń wynosiła odpowiednio 30 dla DTwP i 28 dla DTaP¹⁰.

Podsumowanie

• Najlepszym sposobem ochrony przed krztuścem i innymi chorobami zakaźnymi są szczepienia.
• Nie wykazano istotnych różnic między szczepionkami DTwP a DTaP w zakresie częstości występowania niepożądanych odczynów poszczepiennych.
• Szczepionki przeciw krztuścowi są skuteczne.
• Niepożądane odczyny poszczepienne zdarzają się po obu szczepionkach, ale są one relatywnie łagodne i w żaden sposób nie wpływają na decyzję o wykonaniu szczepień.
• Należy zachęcać rodziców do szczepienia dzieci przeciw krztuścowi.

Artykuł z grantu edukacyjnego firmy IBSS Biomed