Wakcynologia

Skórne odczyny poszczepienne

lek. Joanna Chruszcz

Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych, Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza-Radeckiego we Wrocławiu

Adres do korespondencji:

lek. Joanna Chruszcz

Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych,

Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza-Radeckiego we Wrocławiu

ul. Tytusa Chałubińskiego 2-2A, 50-368 Wrocław

e-mail: joanna.chruszcz82@gmail.com

  • Odczyn po szczepieniu a niepożądany odczyn poszczepienny – czym jest NOP i jak często występuje?
  • Mechanizmy powstawania, objawy i czas trwania najczęstszych miejscowych odczynów poszczepiennych
  • Metody łagodzenia tych działań niepożądanych

Skórne odczyny poszczepienne to reakcje organizmu, które mogą wystąpić po podaniu szczepionki. W większości przypadków są to łagodne i przejściowe zmiany, które wynikają z odpowiedzi immunologicznej organizmu na wprowadzony antygen. Do najczęstszych skórnych odczynów poszczepiennych należą: zaczerwienienie, obrzęk, świąd i wysypki, a w rzadkich przypadkach pojawiają się bardziej rozległe reakcje, takie jak pokrzywka czy rumień wielopostaciowy. Choć skórne odczyny poszczepienne zwykle nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, ich obecność może budzić niepokój pacjentów.

W niniejszym artykule zostaną omówione mechanizmy ich powstawania, objawy, czas trwania oraz metody łagodzenia dolegliwości. Zostanie również wskazane, kiedy konieczna może być konsultacja lekarska, aby wykluczyć ewentualne powikłania.

Niepożądane odczyny poszczepienne

Niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) to zaburzenie stanu zdrowia, które wystąpiło w ciągu 4 tygodni po podaniu szczepionki. Wyjątek stanowią odczyny po szczepieniu przeciwko gruźlicy (BCG – Bacillus Calmette-Guérin) – w tym przypadku kryterium czasowe jest znacznie wydłużone, co wynika ze specyfiki szczepionki. Zdarzeniem niepożądanym po szczepieniu jest każde zdarzenie medyczne, które następuje po podaniu szczepionki, a które niekoniecznie ma związek przyczynowy ze stosowaniem szczepionki1.

Niepożądany odczyn poszczepienny to niekorzystna reakcja występująca po szczepieniu, którą może spowodować szczepionka lub sam zabieg szczepienia. Klasyfikacja NOP obejmuje trzy podstawowe kategorie odczynów:

  • miejscowe – najczęstsze reakcje, mają najłagodniejszy przebieg
  • ogólnoustrojowe (np. gorączka) – występują rzadziej niż miejscowe
  • alergiczne (w tym ciężkie reakcje alergiczne, np. wstrząs anafilaktyczny) – najrzadsze reakcje, ale mają najcięższy przebieg.

Poważne i ciężkie NOP występują rzadko. Częstość występowania NOP zależy od rodzaju szczepionki. W Polsce NOP są zgłaszane średnio z częstością 0,05% dla wykonanych szczepień podawanych w ramach Programu Szczepień Ochronnych.

Pod względem częstości występowania NOP można podzielić na:

  • bardzo częste (>1/10 podanych dawek)
  • częste (>1/100 podanych dawek)
  • umiarkowanie częste (>1/1000 podanych dawek)
  • rzadkie (>1/10 000 podanych dawek)
  • bardzo rzadkie (<1/10 000 podanych dawek).

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Miejscowe odczyny poszczepienne

Skórne odczyny poszczepienne to reakcje organizmu na szczepionki, które mogą pojawić się w miejscu ich podania lub w innych częściach ciała. [...]

Przyczyny odczynów skórnych

Najczęstszymi przyczynami tego zjawiska jest reakcja na składnik szczepionki lub zbyt płytkie podanie szczepienia.

Częstość występowania odczynów miejscowych

W przypadku wszystkich szczepionek zawierających komponenty przeciwtężcową (T), błoniczą (D) i krztuścową bezkomórkową (aP) (DTaP) częstość występowania odczynów miejscowych zwiększa się [...]

Przechowywanie, przygotowywanie i podawanie szczepionki

Na koniec warto również podkreślić, że niezwykle ważną rolę odgrywają także przechowywanie, przygotowywanie i podawanie szczepionki. Szczepionki to produkty biologiczne i [...]

Podsumowanie

Szczepienia są niezwykle ważne, mimo że mogą wystąpić miejscowe odczyny poszczepienne, takie jak ból, zaczerwienienie czy obrzęk w miejscu wstrzyknięcia. Choć [...]
Do góry