Badanie kału w pediatrii – jakie i kiedy ma sens?

dr hab. n. med. Sabina Więcek

Klinika Pediatrii, Katedra Pediatrii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka im. św. Jana Pawła II, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 6 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Sabina Więcek

Klinika Pediatrii, Katedra Pediatrii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

ul. Medyków 16, 40-752 Katowice

e-mail: sabinawk@wp.pl

  • Pobieranie kału do badania – przygotowanie pacjenta, sposoby pobrania próbki od dziecka
  • Wybrane parametry laboratoryjne oznaczane w stolcu
  • Zastosowanie badania kału w kierunku chorób infekcyjnych (bakteryjnych, wirusowych, pasożytniczych) w diagnostyce ostrych/przewlekłych biegunek oraz bólów brzucha u dzieci
  • Badania kału niezalecane do stosowania w codziennej praktyce

Badanie kału ze względu na nieinwazyjny charakter oraz łatwość uzyskania materiału jest często zlecane w populacji pediatrycznej. Stolec może być analizowany makroskopowo, mikroskopowo, chemicznie, immunologicznie oraz bakteriologicznie. Wśród najczęściej zlecanych badań stolca wyróżnia się:

  • badania w kierunku chorób infekcyjnych: bakteryjnych, wirusowych, pierwotniakowych – najczęściej są one zlecane przez pediatrów, gastroenterologów oraz alergologów w diagnostyce ostrych/przewlekłych biegunek, bólów brzucha, objawów alergologicznych
  • badania w kierunku krwawienia z przewodu pokarmowego (np. w przypadku niewyjaśnionej niedokrwistości, podejrzenia krwawienia z przewodu pokarmowego)
  • badania w kierunku niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki: oznaczenie stężenia elastazy w stolcu, zawartości tłuszczu w kale (w diagnostyce przewlekłej biegunki tłuszczowej, u pacjentów z nawracającymi ostrymi zapaleniami trzustki/z przewlekłym zapaleniem trzustki, przy podejrzeniu mukowiscydozy, zespołu Shwachmana-Diamonda)
  • badania w kierunku zmian zapalnych jelit, np. oznaczenie kalprotektyny, laktoferyny w kale (szczególnie przy podejrzeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit, przy wątpliwościach w rozpoznaniu czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego)1-7.

Stolec jest również wykorzystywany w diagnostyce toksykologicznej, np. w smółce noworodków można oznaczyć obecność narkotyków w przypadku podejrzenia ich używania przez matkę w okresie ciąży1,2,6. Materiał ten, choć często traktowany z niechęcią, jest cennym źródłem wielu informacji o stanie zdrowia pacjenta.

Pobieranie kału do badania

Kał należy oddać do czystego naczynia. Następnie niezwłocznie pobiera się niewielką ilość stolca, którą umieszcza się w jednorazowej sterylnej próbówce i przekazuje do laboratorium. W razie konieczności można przechowywać próbkę do 12 godz. w temp...

Makroskopowa analiza stolca

Makroskopowa analiza stolca obejmuje ocenę: koloru, konsystencji, zapachu, obecności śluzu, krwi oraz dodatkowych składników. W warunkach fizjologicznych śluz w stolcu może być obecny w niewielkiej ilości. Kolor stolca zależy od obecności bilirubi...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Pobieranie kału do badania

Kał należy oddać do czystego naczynia. Następnie niezwłocznie pobiera się niewielką ilość stolca, którą umieszcza się w jednorazowej sterylnej próbówce i [...]

Mikroskopowa analiza stolca

Mikroskopowa analiza stolca pozwala na ocenę obecności pasożytów, pierwotniaków, liczby erytrocytów i leukocytów. W warunkach fizjologicznych w stolcu nie stwierdza się [...]

Osmolalność stolca

Osmolalność stolca oznacza się w celu różnicowania przyczyn przewlekłej biegunki, po wykluczeniu zakażenia bakteryjnego, inwazji pasożytniczej, stanu zapalnego lub choroby anatomicznej [...]

Test na obecność substancji redukujących w kale

Terminem „substancje redukujące” określa się cukry, m.in. glukozę, laktozę, fruktozę, które w kale zdrowych osób są nieobecne. Test na obecność substancji [...]

Badania potwierdzające krwawienie z przewodu pokarmowego

Badanie to <<>>wykonuje się przy podejrzeniu krwawienia z przewodu pokarmowego (szczególnie w sytuacjach, gdy objawy są niecharakterystyczne, np. niewyjaśniona niedokrwistość). [...]

Testy oceniające wydolność zewnątrzwydzielniczą trzustki

Elastaza trzustkowa należy do endopeptydaz serynowych odpowiedzialnych za hydrolizę białek. Syntezowana jest przez komórki pęcherzykowe trzustki w postaci nieczynnego proenzymu, skąd [...]

Biomarkery stanu zapalnego przewodu pokarmowego

Biomarkery laboratoryjne stanu zapalnego przewodu pokarmowego obecne w stolcu charakteryzują się dużą swoistością, gdyż pochodzą z zapalnie zmienionej błony śluzowej jelita [...]

Badanie kału w kierunku chorób infekcyjnych

Kał najlepiej pobierać w czasie trwania objawów (biegunki, bólów brzucha), w miarę możliwości przed podaniem antybiotyków. Próbkę stolca pobraną do badania, [...]

Badanie mikrobiomu jelitowego

Nie ma wskazań do rutynowego wykonywania oznaczenia mikrobiomu w chorobach przewodu pokarmowego. Obecnie badanie to wykonywane jest w specjalistycznych laboratoriach w [...]

Badania niezalecane do stosowania w codziennej praktyce

Oznaczanie w stolcu przeciwciał przeciw transglutaminazie tkankowej 2 charakteryzuje się niską czułością (około 10%) i nie jest wystarczające do jego zastosowania [...]

Podsumowanie

Badanie stolca ze względu na jego nieinwazyjny charakter oraz powtarzalność odgrywa szczególną rolę w populacji pediatrycznej. Badanie w kierunku chorób infekcyjnych [...]
Do góry