Wprowadzenie

Problem zaburzeń karmienia według światowych danych dotyczy 25-45% dzieci.¹ Do lekarzy pierwszego kontaktu często zgłaszają się rodzice zaniepokojeni brakiem łaknienia u dziecka. Opisują różne trudności z karmieniem: odmawianie przyjmowania pokarmów, przedłużające się posiłki, nieakceptowanie przez dziecko wielu potraw, wymioty. Często zgłaszany problem może okazać się wyłącznie niewłaściwym poglądem rodziców na temat żywienia ich dziecka.²

Wtórnie do braku łaknienia może narastać problem nieprawidłowych zachowań w czasie posiłków. Ze strony dziecka będzie to grymaszenie, wypluwanie, rozrzucanie pokarmu, prowokowanie wymiotów, ze strony opiekunów – intensywne zabawianie lub odwracanie uwagi dziecka podczas posiłku, rezygnacja z proponowanej potrawy na rzecz zamienników (często słodyczy). Innym błędem będzie zmuszanie do jedzenia przez wywieranie presji psychicznej lub fizycznej. Takie postępowanie może prowadzić do narastania oporu ze strony dziecka, a przejściowy spadek łaknienia utrwali się w przewlekłą niechęć do jedzenia. W wyprowadzeniu z tego stanu pomocne może być konsekwentne stosowanie zasad prawidłowego karmienia.

Zaburzenia odżywiania mogą także mieć związek z różnymi chorobami o podłożu organicznym lub nieorganicznym. Dochodzenie do rozpoznania często jest skomplikowane, czasochłonne, wieloetapowe. Konieczna może okazać się pomoc dietetyka, neurologopedy czy psychologa.

Postępowanie diagnostyczne obejmuje ukierunkowany wywiad, analizę dotychczasowego rozwoju fizycznego, badanie przedmiotowe, ocenę sposobu żywienia, diagnostykę różnicową.

Po ustaleniu rozpoznania konieczne jest zaplanowanie i wprowadzenie leczenia przyczynowego (ryc. 1).

Wywiad

Pierwszym bardzo istotnym punktem jest dokładne zebranie wywiadu od rodziców lub opiekunów dziecka. Rozmowa powinna być umiejętnie przeprowadzona w przyjaznej atmosferze, w miarę możliwości bez zbytniej presji czasu i autorytatywności ze strony lekarza.

Na wstępie powinno się ustalić, na czym polega „bycie niejadkiem”. Czy dziecko spożywa według rodziców zbyt małe porcje pokarmów, czy zbyt mała jest różnorodność spożywanych potraw, czy też dziecko odmawia całkowicie jedzenia niektórych posiłków (np. nie jada obiadów) lub akceptuje tylko potrawy o określonej konsystencji (np. miksowane).

Należy także zapytać o objawy lub dolegliwości towarzyszące jedzeniu: bóle brzucha, nudności, wymioty itp.

Pytania poza obecną sytuacją dziecka powinny również dotyczyć wcześniejszych okresów życia. Istotne będą między innymi: