Podstawowym czynnikiem powodującym zespół stresu pourazowego (post-traumatic stress disorder, PTSD) jest doświadczenie zagrożenia życia i zdrowia (własnego lub bycia świadkiem), spowodowane przez traumatyczne zdarzenie podczas walk wojennych, ataków terrorystycznych, klęsk żywiołowych, poważnych wypadków, przemocy fizycznej oraz seksualnej i podobnych sytuacji, a także towarzyszące mu silne emocje negatywne – ekstremalny strach, przerażenie, poczucie bezradności, doznania dysocjacyjne.

Mitem jest, że każde nagłe zdarzenie wywołujące silny stres powoduje PTSD. W większości przypadków objawy ustępują, a osoba, która doświadczyła traumatycznego zdarzenia, powraca do normalnego funkcjonowania. Jedynie u pewnej grupy reakcje stresowe przybierają na sile, ale pamiętajmy, że czas wystąpienia objawów i przebieg choroby jest cechą indywidualną. Objawy mogą pojawić się nagle, stopniowo lub pojawiają się i znikają w czasie. Czasami uwidaczniają się pozornie znikąd w tzw. pełnym zdrowiu. W innych przypadkach są wywołane przez coś, co przypomina autentyczne wydarzenie traumatyczne, np. hałas, obraz, pewne słowa czy specyficzne zapachy.

Historia PTSD

Pierwsze naukowe obserwacje pochodzą z końca XIX wieku i opierają się na skutkach wojny secesyjnej w USA, kiedy przypadłość weteranów określano mianem „żołnierskie serce”. W czasie I wojny światowej symptomy, które były zgodne z syndromem PTSD, nazywano „zmęczeniem kombatanta”. Żołnierze, którzy przejawiali takie objawy zespołu stresu pourazowego podczas II wojny światowej, cierpieli na „wstrętną reakcję na stres”. Kombatanci wietnamscy byli diagnozowani w kierunku „syndromu powietnamskiego”. PTSD jest również określane jako „zmęczenie bitwą”. W 1970 roku opisano „syndrom traumy gwałtu”, a także światło dzienne ujrzały prace na temat przemocy wobec kobiet i dzieci.

Dziś wiadomo, że stres pourazowy dotyczy osób cywilnych, które doświadczyły traum związanych z kataklizmami przyrodniczymi czy napaściami i gwałtami. Dopiero w 1980 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne wprowadziło do klasyfikacji Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorder, Third Edition (DSM-III) nową jednostkę chorobową – post-traumatic stress disorder.