Prawidłowe rozpoznanie

Współczesne zaburzenia odżywiania

Dr hab. med. Małgorzata Janas-Kozik

Kierownik Oddziału Klinicznego Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego Katedry Psychiatrii i Psychoterapii SUM w Katowicach

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Małgorzata Janas-Kozik, Oddział Kliniczny Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego Katedry Psychiatrii i Psychoterapii SUM w Katowicach, Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu sp. z o.o. ul. Zapolskiej 3, 41-218 Sosnowiec

Prezentujemy przegląd problemów, o których nie tak często wspomina się w piśmiennictwie. Większość z nich nie doczekała się jeszcze kryteriów diagnostycznych w klasyfikacji DSM-5. Niemniej jednak pojawiają się one w praktyce klinicystów i psychoterapeutów, a ich częste współwystępowanie z innymi problemami może okazać się o których nie tak często wspomina się w piśmiennictwie. Większość z nich nie doczekała się jeszcze kryteriów diagnostycznych w klasyfikacji DSM-5. Niemniej jednak pojawiają się one w praktyce klinicystów i psychoterapeutów, a ich częste współwystępowanie z innymi problemami może okazać się niełatwe zarówno w diagnostyce, jak i w terapii.

Klasyczne formy zaburzeń odżywiania wydają się dość dobrze poznane, przynajmniej od strony kryteriów klasyfikacyjnych,[1] jak również mechanizmów prowadzących do ich powstawania. Nadal dużym wyzwaniem są formy leczenia, zarówno skoncentrowane na psychoterapii, jak i farmakoterapii, i stanowią one wyzwanie dla klinicysty i psychoterapeuty.

Męska anoreksja

Mówiąc o klasycznych formach zaburzeń odżywiania, myślimy o dziewczętach i kobietach jako przyszłych pacjentkach, zapominając, że chorują również chłopcy i mężczyźni. Ci ostatni nadal stanowią niejednokrotnie zagadkę diagnostyczną i terapeutyczną.

Jadłowstręt psychiczny jest diagnozowany u mężczyzn 10 razy rzadziej niż u kobiet. Szacuje się, że występuje on u 0-0,16 proc. adolescentów i młodych mężczyzn.[2] Według innych autorów[3] występowanie jadłowstrętu psychicznego określa się poniżej 1, a nawet poniżej 0,5/100 000/rok.

Spośród czynników ryzyka wymienia się:

  • nadwagę i otyłość w dzieciństwie,
  • orientację seksualną,
  • uwarunkowania osobowościowe,
  • zaburzoną percepcję własnego ciała.


Z nadwagą i otyłością wiąże się stosowanie różnych korygujących diet, które stanowią ryzyko powstania jadłowstrętu psychicznego dla obu płci. Jak podaje piśmiennictwo,[2,4] z jadłowstrętem psychicznym wiąże się przede wszystkim aseksualność (58 proc. przypadków) w badanej populacji. Aseksualność jest cechą wpisaną również w obraz anoreksji psychicznej kobiet i ma związek z lękiem przed stawaniem się dorosłym i procesem powtórnej separacji/indywiduacji. Z drugiej strony mężczyźni homoseksualni mniejszą wagę przywiązują do swojego wyglądu pod względem muskulatury i częściej wskazują jako idealną sylwetkę tę z niedowagą. Podobnie jak u kobiet anoreksja szczególnie dotyczy niektórych zawodów: skoczkowie narciarscy, uczniowie szkół baletowych, gimnastycy, kolarze.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Kompleks Adonisa

Nieodłącznie z jadłowstrętem psychicznym u chłopców i mężczyzn łączy się również pojęcie bigoreksji (dysmorfii mięśniowej, kompleksu Adonisa).

Inne zaburzenia odżywiania

Klasyfikacja DSM-5 proponuje, aby do jadłowstrętu psychicznego i bulimii psychicznej dołączyć zespół napadowego gwałtownego objadania się (binge eating disorder – BED).[1] [...]

Zespół kompulsywnego objadania się

Niektórzy badacze zespół napadowego gwałtownego objadania się różnicują z zespołem kompulsywnego objadania się. W tym drugim przypadku napady traktowane są jako [...]

Podsumowanie

Przedstawione zaburzenia odżywiania są wyzwaniem dla klinicystów i psychoterapeutów z kilku powodów. Poniżej przedstawiono niektóre z nich:
Do góry