Natura lęku

Lęk i strach to normalne uczucia i reakcje, których większość z nas doświadcza prawie codziennie w sytuacjach zagrożenia lub niebezpieczeństwa. W teorii ewolucyjnej i neurobiologii podkreśla się fundamentalne adaptacyjne funkcje strachu i lęku w przygotowaniu reakcji organizmu na zagrożenie integralności cielesnej lub psychicznej.[1] Percepcja sygnałów zagrożenia dokonuje się już na wczesnych etapach przetwarzania informacji, powodując poprzez działanie mechanizmów mózgowych związanych głównie z amygdalą i układem limbicznym pobudzenie układu współczulnego i inne reakcje neurofizjologiczne przygotowujące organizm do walki, ucieczki bądź zamrożenia – starych filogenetycznie strategii behawioralnych służących przetrwaniu. Jeżeli poczucie zagrożenia jest uogólnione, dominuje poczucie niepewności, a przedmiot lęku jest słabo określony bądź oddalony w czasie, osoba ma tendencję do przeżywania lęku – emocji, która motywuje do unikania sygnałów zagrożenia.[2]

Model lęku i zaburzeń lękowych

Jeżeli osoba jest zdrowa, wykazująca elastyczny repertuar regulacji emocjonalnej, to pobudzenie zostaje zmniejszone i organizm wraca do równowagi m.in. dzięki działaniu układu przywspółczulnego.[3] Jednakże niektóre osoby mają predyspozycje do przeżywania nadmiernego lęku i zaburzeń lękowych zarówno genetyczne, jak i poznawcze wynikające z wczesnych stresogennych doświadczeń i niestabilnej więzi z rodzicem (opiekunem). Takie osoby mają trudności z powracaniem do niskiego pobudzenia, przeciwnie – mają tendencję do nadmiernego zamartwiania się, nadczujności i katastrofizowania, co ma swój najpełniejszy wyraz w zaburzeniu lękowym uogólnionym. U takich osób zjawiska wewnętrzne związane z przeżywaniem lęku, takie jak doznania fizyczne, uczucia, myśli bądź wyobrażenia, mogą łatwo stać się wyzwalaczem dalszego katastrofizowania i nasilania objawów lękowych.[4]

Ta wzmożona wrażliwość na lęk, stanowiąca poznawczą podatność na zaburzenia lękowe[5] wskazuje na centralną cechę psychopatologii związanej z lękiem, stanowiącej podstawową przesłankę dla terapii opartych na uważności w zaburzeniach lękowych. Jest...

Unikanie doświadczenia – uniwersalny mechanizm nasilający lęk

Nie tylko osoby z podatnością na zaburzenia lękowe mogą mieć tendencję do lęku. To naturalne ludzkie doświadczenie często wiedzie nas do zniekształconego obrazu sytuacji i nawykowych działań, które podtrzymują codziennie trudności w funkcjonowaniu...