Jak ja to robię
Terapeutyczne działanie wlewu ketaminy w depresji
Prof. dr hab. med. Janusz Rybakowski
W artykule przedstawiono zagadnienie terapeutycznego działania wlewu ketaminy w depresji, również w kontekście doświadczeń Kliniki Psychiatrii Dorosłych UM w Poznaniu.
U większości chorych na depresję przy stosowaniu leków przeciwdepresyjnych stwierdza się pewne opóźnienie ich działania. Do uzyskania remisji, a nawet poprawy upływa często kilka tygodni. Zaproponowano szereg mechanizmów biologicznych i psychologicznych mogących wyjaśnić to zjawisko. Już w latach 70. ubiegłego wieku wybitny polski psychofarmakolog Jerzy Vetulani wysunął hipotezę, że działanie przeciwdepresyjne związane jest z reakcją adaptacyjną receptorów noradrenergicznych (tzw. down-regulacją receptorów beta) komórek nerwowych występującą po kilku tygodniach stosowania leków przeciwdepresyjnych.[1] Natomiast neuropsychologiczna koncepcja „opóźnienia” działania leków przeciwdepresyjnych zaproponowana przez badaczy angielskich postuluje, że leki te bardzo szybko zmieniają odbiór bodźców emocjonalnych w kierunku ich pozytywnego zabarwienia, natomiast musi upłynąć pewien czas – zwykle kilka tygodni – aby proces ten spowodował subiektywną poprawę nastroju.[2]
Wśród metod niefarmakologicznych powodujących szybkie działanie przeciwdepresyjne na uwagę zasługują:
- Metoda deprywacji snu. Jest stosowana już od kilku dziesięcioleci, a jej działanie przeciwdepresyjne jest zwykle krótkotrwałe, ale można je przedłużyć, stosując procedurę tzw. przesunięcia fazy zasypiania.[3]
- Metoda głębokiej stymulacji mózgu. Stosowana w ostatnich latach, a polega na stymulacji mózgu w części podkolanowej zakrętu obręczy (pole Brodmana 25). Chorzy na depresję podawali, że poczucia odprężenia, poprawy nastroju i chęci rozmowy z innymi ludźmi doznawali już po kilku minutach od zastosowania zabiegu.[4]
Natomiast ostatnie doświadczenia kliniczne uzyskane po zastosowaniu wlewu ketaminy wskazują, że szybki efekt przeciwdepresyjny jest możliwy do uzyskania również za pomocą środków farmakologicznych.
Główny mechanizm farmakologicznego działania ketaminy polega na antagonistycznym wpływie na receptory glutaminergiczne NMDA (N-methyl-D-aspartate). Ketamina wpływa również na transportery monoamin (noradrenaliny i serotoniny), receptor sigma1 oraz receptor opioidowy µ.
Anielski pył
Ketamina została wprowadzona do medycyny w latach 60. ubiegłego wieku i od wielu lat jest używana w anastezjologii do wywołania tzw. anestezji dysocjowanej. Struktura chemiczna ketaminy jest podobna do fencyklidyny, środka halucynogennego znanego w USA jako angel dust i używanego w celach odurzających.
