Praktyka kliniczna
Pacjent trudny w terapii – gdzie szukać przyczyny niepowodzeń
Dr n. med. Anna Antosik-Wójcińska
Znaczny odsetek pacjentów zaliczanych do lekoopornych stanowią osoby z lekoopornością rzekomą, w przypadku której nieskuteczność leczenia wynika z niewłaściwej diagnozy, nieodpowiedniego leczenia lub innych czynników, które wpływają na współpracę lekarz-pacjent i realizację zaleceń.
W artykule spróbujemy usystematyzować przyczyny, które mogą leżeć u podłoża braku efektu terapeutycznego, oraz omówimy metody, które mogą pomóc w optymalizacji leczenia.
Celem leczenia psychiatrycznego jest ustąpienie objawów i przywrócenie funkcjonowania na poziomie sprzed choroby (remisja) oraz zapobieganie nawrotom. W dobie standardów leczenia farmakologicznego pacjent, który wymyka się schematowi i nie odnosi wystarczających korzyści, pomimo zastosowania nowoczesnego, zgodnego z najnowszymi wytycznymi leczenia, budzi nasz niepokój, a często i frustrację. Klinicyści powinni mieć w pamięci, że nie istnieje pacjent standardowy. W codziennej praktyce stykamy się z wieloma sytuacjami, w których niezbędna jest indywidualizacja postępowania terapeutycznego, dostosowanie naszego postępowania do obrazu klinicznego, oczekiwań i możliwości pacjenta. Istnieje znaczny odsetek chorych, u których nawet pomimo wielokrotnych zmian leków czy zastosowania dodatkowych metod terapeutycznych leczenie nadal nie przynosi spodziewanych rezultatów. Często farmakoterapia powoduje także nieakceptowane dla pacjenta w perspektywie długoterminowej działania niepożądane. W badaniach wykazano, że 20-30 proc. pacjentów prawidłowo leczonych farmakologicznie nie reaguje na leczenie, mówimy wówczas o lekooporności.[1-3] Nie każde zaburzenie psychiczne, w przypadku którego farmakoterapia okazuje się niewystarczająco skuteczna, należy jednak uznać za lekooporne. W części przypadków mamy do czynienia z lekoopornością rzekomą, w której brak efektu terapeutycznego jest wynikiem nieadekwatnej farmakoterapii (nieodpowiedni lek, zbyt mała dawka, za krótki czas stosowania, niestosowanie się chorego do zaleceń), interakcji z innymi lekami i innych przyczyn.
Przyczyny nieskuteczności leczenia
1. Zbyt krótko trwająca farmakoterapia
Cechą dobrego psychiatry powinna być cierpliwość. Bywa, że lek jest odstawiany jako nieskuteczny, chociaż z punktu widzenia psychofarmakologii jest jeszcze zbyt wcześnie, aby zaobserwować i ocenić jego działanie. Decydując pod naciskiem pacjenta, ...
2. Błędne rozpoznanie
Nie do przecenienia w prowadzeniu prawidłowej terapii jest wnikliwość. Rozpoznanie postawione na początku leczenia podlega weryfikacji w toku dalszej obserwacji chorego, występowania zmian w obrazie klinicznym jego choroby, ujawniania nowych infor...
