Jak ja to robię

Psychoterapia uzależnień – podejście integracyjne

Małgorzata Kowalcze

SPZOZ Ośrodek Profilaktyki i Leczenia Uzależnień w Zabrzu

Adres do korespondencji: Małgorzata Kowalcze, SPZOZ Ośrodek Profilaktyki i Leczenia Uzależnień, ul. Park Hutniczy 6, 41-800 Zabrze

Wokół psychoterapii osób uzależnionych pojawia się wiele pytań i wątpliwości. Podstawowe dylematy w obszarze uzależnień to: terapia indywidualna, grupowa czy społeczność terapeutyczna, leczenie stacjonarne czy ambulatoryjne, psychoterapia czy farmakoterapia, abstynencja czy redukcja szkód, psychoterapia behawioralno-poznawcza, psychodynamiczna czy też integracyjna, psychoterapia konfrontująca czy motywująca, uzależnienie jako pierwotne zaburzenie psychiczne czy wtórne.

Dylematy te prowadzą do dyskusji i poszukiwania coraz bardziej skutecznych narzędzi pomocy, ale również do różnic programowych w ośrodkach. W tym artykule postaram się przedstawić, jak pracujemy z pacjentem uzależnionym w prowadzonym przeze mnie ośrodku w Zabrzu.

Od wielu lat w swojej praktyce zawodowej stosuję psychoterapię integracyjną. Bliskie jest mi myślenie, że substancje psychoaktywne spełniają ważne psychologiczne funkcje w życiu pacjentów. Pomagają im lepiej radzić sobie w życiu:

  • są wykorzystywane w samoleczeniu,
  • bronią przed przytłaczającymi stanami emocjonalnymi,
  • podnoszą zaniżoną samoocenę,
  • wspomagają skuteczność interpersonalną,
  • mogą uspokajać lub wyciszać głos surowej wewnętrznej krytyki w celu przeżywania chwilowej przyjemności, nie do osiągnięcia w stanie trzeźwości.


Staram się, podobnie jak zespół terapeutyczny, którym kieruję, traktować pacjenta kompleksowo w odniesieniu do jego osobistych problemów i procesu leczenia, uwzględniając jego potrzeby, emocje, oczekiwania wobec innych, mocne strony, ograniczenia, umiejętności interpersonalne, wizerunek samego siebie, umiejętności radzenia sobie ze stresem. Uważam, że terapeuta czy psychiatra powinien poświęcać pacjentowi bardzo dużo czasu i nie postrzegać go wyłącznie przez pryzmat mechanizmów uzależnień. Są one ważne, ale nie powinny przesłaniać innych problemów pacjenta. Istotne, by terapeuta czy psychiatra poznał historię życia pacjenta, a nie tylko historię jego picia alkoholu czy też używania narkotyków. Podstawą skutecznej terapii jest indywidualizacja procesu terapeutycznego, reagowanie na potrzeby pacjenta, przymierze terapeutyczne i realizacja wspólnych celów. Nie każdy pacjent uzależniony potrzebuje czy też ma możliwość wglądu w przyczyny swojego zaburzenia, ale jednocześnie nie u wszystkich pacjentów terapia powinna wyłącznie koncentrować się na behawioralnych metodach radzenia sobie z objawem. Wynikają z tego konkretne założenia terapii:

  • nie tylko uzależnienie – diagnoza kliniczna,
  • ambiwalencja do zmiany – praca nad motywacją,
  • nie tylko abstynencja – ustalanie i praca nad celem,
  • indywidualizacja – kontrakt i plan terapii.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Znaczenie diagnozy klinicznej

Pacjent, który rozpoczyna leczenie w terapii uzależnień, prawie zawsze ma jakieś inne współistniejące zaburzenia psychiczne o różnym nasileniu czy głębokości. Wśród [...]

Praca nad motywacją

Zdarza się tak, że siada przed nami w gabinecie pacjent i mówi: „Chcę przestać pić, bo mam z tego powodu same [...]

Ustalanie i praca nad celem terapii

Coraz częściej w wielu poradniach leczenia uzależnień nie umawiamy się z pacjentem na abstynencję. Coraz częściej wybieramy jego cel – czasem [...]

Indywidualizacja programu leczenia

Program terapii indywidualizujemy ze względu na diagnozę kliniczną, gotowość pacjenta do zmiany, jego cel, kontekst społeczny. Założenie to skłania do częściowej, [...]

Psychoterapia szyta na miarę

Zdaniem Grzesiuk „współczesna wiedza na temat psychoterapii ma charakter wysoce zróżnicowany. Składa się z wielu dotyczących zaburzeń koncepcji, u których podstaw [...]

Podsumowanie

Jak widać, w terapii osób uzależnionych ważne jest, by terapeuta miał umiejętność korzystania z różnych form psychoterapii, na różnych etapach zdrowienia, [...]
Do góry