Seksuologia
Ocena przyczyn zaburzeń pożądania seksualnego na podstawie danych z wywiadu z pacjentem – cz. 2
Dr n. med. Łukasz Müldner-Nieckowski
Obniżenie pożądania seksualnego jest częstym i istotnym dla ogólnej jakości życia seksualnego objawem. Stosunkowo łatwe jest jego rozpoznanie, natomiast pewne trudności może sprawiać diagnoza przyczyn oraz ustalenie optymalnej strategii postępowania. W pierwszej części artykułu omówione zostały czynniki biologiczne zaburzenia pożądania, w drugiej przedstawiono czynniki psychoseksualne, psychologiczne indywidualne oraz relacyjne – ich znaczenie u danego pacjenta można ocenić już na podstawie wstępnego wywiadu.
Czynniki psychoseksualne związane z podatnością na zaburzenie pożądania
Zakłócony rozwój psychoseksualny
W części wywiadu dotyczącej rozwoju psychoseksualnego warto zwrócić szczególną uwagę na kluczowe sytuacje, takie jak pierwsze wspomnienie pacjenta dotyczące uświadomienia sobie własnej płci, reakcje rodziców na pytania o prokreację czy o różnice między płciami, poznawanie nagości własnej i rówieśników, pierwsze kontakty o charakterze erotycznym, dostrzeganie cech dojrzewania płciowego, pierwsza miesiączka u dziewczynki i sposób zadbania o nią przez matkę, polucje nocne u chłopców, dostrzeganie atrakcyjności seksualnej rówieśników, masturbacja w okresie młodzieńczym lub wcześniejszym, wreszcie – kolejne sytuacje o charakterze inicjacji seksualnej (pocałunki, kontakt z nagim partnerem, petting, pierwszy stosunek płciowy itp.), pierwsze związki. Każda z tych i podobnych sytuacji rozwojowych mogła mieć przebieg pozytywny, wzmacniający identyfikację z własną płcią oraz gotowość do podejmowania kontaktów seksualnych albo przeciwnie, w przypadku negatywnego przebiegu i niesprzyjających okoliczności rozwój ten hamować i zaburzać.
Analizując kolejne etapy rozwoju psychoseksualnego, warto zwrócić uwagę na walor emocjonalny związanych z nimi wspomnień (np. wstyd i lęk przed obnażeniem), zapamiętane reakcje otoczenia, szczególnie rodziców (np. kary za masturbację), wydarzenia o charakterze urazu – niekoniecznie seksualnego, ale związanego, także pośrednio, z okolicznościami rozwoju (np. wspomnienie pijanego ojca awanturującego się z matką po powrocie córki z jej pierwszej randki), przedwczesny kontakt z treściami pornograficznymi lub seksualnymi zachowaniami osób znacznie starszych (nieadekwatnymi do etapu rozwojowego dziecka). Istotna jest także ogólna atmosfera w rodzinie, a szczególnie podejście do tematyki seksu, np. restrykcyjne przekonania, nadmierna wstydliwość lub przeciwnie, rozhamowanie. Znaczenie mogą także mieć przyjęte w rodzinie poglądy religijne, zwłaszcza jeśli system przekonań praktykowanej przez rodziców religii przewiduje moralną ocenę i emocjonalne kary (np. wywoływanie poczucia winy) za swobodę zachowań seksualnych wykraczających poza określony kanon.
