Soma a psyche
Czynniki predysponujące do zachorowania na jadłowstręt psychiczny ze szczególnym uwzględnieniem zawodów podwyższonego ryzyka
Mgr Kaja Funez-Sokola1
Mgr Barbara Kostecka2
Dr hab. med. Katarzyna Kucharska, prof. nadzw. IPiN2
Celem artykułu jest przedstawienie środowiskowych czynników wpływających na występowanie jadłowstrętu psychicznego w grupach podwyższonego ryzyka (aktorki/aktorzy, modelki/modele, sportsmenki/sportsmeni, akrobatki/akrobaci, tancerki/tancerze, osoby na kierowniczych stanowiskach oraz osoby udzielające się w przestrzeni publicznej). Obecnie jadłowstręt psychiczny staje się coraz bardziej powszechnym problemem, szczególnie w pewnych kręgach zawodowych i środowiskach, które wywierają ogromny wpływ zwłaszcza na młodych ludzi, kształtując współczesne kanony zdrowia i urody. W wielu przypadkach zaburzenia odżywiania stają się formą autodestrukcyjnej regulacji stanów emocjonalnych. Duży postęp w diagnostyce jadłowstrętu psychicznego pozwolił na wyselekcjonowanie pozabiologicznych czynników etiologicznych predysponujących do zachorowania na zaburzenia odżywiania. Mimo że na wystąpienie jadłowstrętu psychicznego szczególnie narażeni są przedstawiciele profesji podwyższonego ryzyka, dotyka on ludzi niezależnie od płci, wieku, rasy, pochodzenia etnicznego, kształtów ciała i wagi, orientacji seksualnej i statusu społeczno-ekonomicznego. Dokładne i wielopłaszczyznowe przyjrzenie się jego etiologii i specyfice umożliwia opracowanie i podjęcie odpowiednich oddziaływań profilaktycznych. Niezbędne są działania edukacyjne ukierunkowane szczególnie na osoby młode oraz kształtowanie u nich zdrowych postaw wobec jedzenia.
Zaburzenia odżywiania stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia i życia nie tylko współczesnych kobiet, lecz także mężczyzn. Na ich pojawienie się szczególnie narażeni są przedstawiciele i przedstawicielki zawodów wymagających wysokiej sprawności fizycznej i nienagannej prezencji (modeling, sport, akrobatyka, taniec) lub profesji, dla których kluczowa jest ocena społeczna (polityka, zarządzanie). Z uwagi na specyfikę wykonywanej profesji wielu z nich nie przyznaje się do występowania objawów, co utrudnia wczesne wykrycie problemu, a co za tym idzie – także postawienie diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Z drugiej strony w kręgach tych przyzwolenie na zaburzenia odżywiania wydaje się większe.
Zaburzenia odżywiania mogą przybrać wiele postaci. Najbardziej znane spośród nich to:
- anoreksja (jadłowstręt psychiczny),
- pregoreksja (anoreksja u kobiet w ciąży),
- bulimia (żarłoczność psychiczna),
- otyłość,
- ortoreksja (patologiczna obsesja na punkcie spożywania zdrowej żywności),
- bigoreksja (dysmorfia mięśniowa),
- NES (night eating syndrome – zespół jedzenia nocnego),
- zespół kompulsywnego objadania się.
