Dążymy do celu

Leki przeciwdepresyjne o wielofunkcyjnym mechanizmie działania

Dr hab. med. Adam Wysokiński

                 

Klinika Psychiatrii Wieku Podeszłego i Zaburzeń Psychotycznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Centralny Szpital Kliniczny w Łodzi

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Adam Wysokiński, Klinika Psychiatrii Wieku Podeszłego i Zaburzeń Psychotycznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, ul. Czechosłowacka 8/10, 92-216 Łódź, tel. 42 675 73 72, faks 42 675 77 29, e-mail: adam.wysokinski@umed.lodz.pl

Depresja pozostaje jednym z najważniejszych zaburzeń psychicznych, z jakimi mierzy się współczesna psychiatria. Wynika to nie tylko z dużego rozpowszechnienia tej choroby (szacuje się, że częstość występowania zaburzeń depresyjnych wynosi ok. 10 proc.).[1] Równie istotne znaczenie mają liczne, często poważne, konsekwencje depresji: ograniczenie funkcjonowania (brak możliwości podjęcia/kontynuowania nauki i pracy, gorsze granie ról społecznych), obniżenie jakości życia, liczne powikłania medyczne (choroby nowotworowe, choroby układu krążenia, cukrzyca, nadciśnienie, przewlekłe zespoły bólowe i inne), istotny wzrost umieralności.[2] Według danych Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest czwartą, a do roku 2020 stanie się drugą przyczyną niepełnosprawności. Nie bez znaczenia są również wysokie koszty ekonomiczne i społeczne depresji, w szczególności koszty pośrednie związane z utratą zdolności do pracy.

Wreszcie mimo istnienia wielu możliwości (leki przeciwdepresyjne, elektroterapia, psychoterapia) efektywność leczenia depresji pozostaje na niskim poziomie, co wykazały wyniki badania STAR*D (Sequenced Treatment Alternatives to Relieve Depression) – jedynie około jednej trzeciej pacjentów uzyskuje remisję po zastosowaniu pierwszego leku; również około jednej trzeciej chorych cechuje się lekoopornością – nie uzyskuje poprawy mimo zastosowania różnych leków.[3] Wszystko to sprawia, że nowe możliwości leczenia depresji, takie jak omawiane w niniejszym artykule leki przeciwdepresyjne o wielofunkcyjnym mechanizmie działania, budzą duże zainteresowanie nie tylko klinicystów, lecz także samych osób cierpiących na depresję.[4]

Leki przeciwdepresyjne o wielofunkcyjnym mechanizmie łączą w sobie co najmniej dwa sposoby działania:

  • hamowanie wychwytu zwrotnego serotoniny – co upodabnia je do klasycznych leków przeciwdepresyjnych, takich jak leki trójpierścieniowe lub inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny;
  • modulowanie neuroprzekaźnictwa serotoninowego poprzez pobudzanie lub hamowanie różnych receptorów serotoninowych, co ma działanie terapeutyczne lub poprawia ich tolerancję – z tego też powodu leków trójpierścieniowych nie zalicza się do wielofunkcyjnych.[5]

Ten drugi mechanizm działania stanowi o ich szczególnych właściwościach terapeutycznych. Grupę tych leków określa się w piśmiennictwie jako modulatory i stymulatory serotoniny (serotonin modulator and stimulators – SMS) lub (nie do końca precyzyjn...

Ponadto do grupy tej zalicza się trzy inne leki przeciwdepresyjne (etoperydon, medifoksamina – oba wycofane z rynku, oraz lubazodon, badania nad nim przerwano z przyczyn ekonomicznych), a także brekspiprazol (częściowy agonista receptorów dopamino...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Trazodon

Trazodon jest dostępny na rynku od niemal 50 lat. To modelowy przykład leku przeciwdepresyjnego o wielofunkcyjnym mechanizmie działania.[6] Mechanizm działania trazodonu [...]

Wortioksetyna

Wortioksetyna (po raz pierwszy zarejestrowana w 2012 roku) łączy w sobie wiele mechanizmów działania:

Agomelatyna

Agomelatyna jest strukturalnym analogiem melatoniny, zarejestrowanym w 2009 roku do leczenia depresji. Agomelatyna ma wyjątkowy mechanizm działania – jest agonistą obu [...]

Wilazodon

Wilazodon został zarejestrowany w USA w 2011 roku (w Polsce obecnie niedostępny). Mechanizm działania wilazodonu obejmuje hamowanie wychwytu zwrotnego serotoniny oraz [...]

Podsumowanie

Ze względu na niedostateczną skuteczność dostępnych możliwości leczenia przeciwdepresyjnego konieczne jest poszukiwanie nowych sposobów. Jednym z powszechnie stosowanych rozwiązań jest zmiana [...]
Do góry