BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Dążymy do celu
Leki przeciwdepresyjne o wielofunkcyjnym mechanizmie działania
Dr hab. med. Adam Wysokiński
Depresja pozostaje jednym z najważniejszych zaburzeń psychicznych, z jakimi mierzy się współczesna psychiatria. Wynika to nie tylko z dużego rozpowszechnienia tej choroby (szacuje się, że częstość występowania zaburzeń depresyjnych wynosi ok. 10 proc.).[1] Równie istotne znaczenie mają liczne, często poważne, konsekwencje depresji: ograniczenie funkcjonowania (brak możliwości podjęcia/kontynuowania nauki i pracy, gorsze granie ról społecznych), obniżenie jakości życia, liczne powikłania medyczne (choroby nowotworowe, choroby układu krążenia, cukrzyca, nadciśnienie, przewlekłe zespoły bólowe i inne), istotny wzrost umieralności.[2] Według danych Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest czwartą, a do roku 2020 stanie się drugą przyczyną niepełnosprawności. Nie bez znaczenia są również wysokie koszty ekonomiczne i społeczne depresji, w szczególności koszty pośrednie związane z utratą zdolności do pracy.
Wreszcie mimo istnienia wielu możliwości (leki przeciwdepresyjne, elektroterapia, psychoterapia) efektywność leczenia depresji pozostaje na niskim poziomie, co wykazały wyniki badania STAR*D (Sequenced Treatment Alternatives to Relieve Depression) – jedynie około jednej trzeciej pacjentów uzyskuje remisję po zastosowaniu pierwszego leku; również około jednej trzeciej chorych cechuje się lekoopornością – nie uzyskuje poprawy mimo zastosowania różnych leków.[3] Wszystko to sprawia, że nowe możliwości leczenia depresji, takie jak omawiane w niniejszym artykule leki przeciwdepresyjne o wielofunkcyjnym mechanizmie działania, budzą duże zainteresowanie nie tylko klinicystów, lecz także samych osób cierpiących na depresję.[4]
Leki przeciwdepresyjne o wielofunkcyjnym mechanizmie łączą w sobie co najmniej dwa sposoby działania:
- hamowanie wychwytu zwrotnego serotoniny – co upodabnia je do klasycznych leków przeciwdepresyjnych, takich jak leki trójpierścieniowe lub inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny;
- modulowanie neuroprzekaźnictwa serotoninowego poprzez pobudzanie lub hamowanie różnych receptorów serotoninowych, co ma działanie terapeutyczne lub poprawia ich tolerancję – z tego też powodu leków trójpierścieniowych nie zalicza się do wielofunkcyjnych.[5]
Ten drugi mechanizm działania stanowi o ich szczególnych właściwościach terapeutycznych. Grupę tych leków określa się w piśmiennictwie jako modulatory i stymulatory serotoniny (serotonin modulator and stimulators – SMS) lub (nie do końca precyzyjn...
Ponadto do grupy tej zalicza się trzy inne leki przeciwdepresyjne (etoperydon, medifoksamina – oba wycofane z rynku, oraz lubazodon, badania nad nim przerwano z przyczyn ekonomicznych), a także brekspiprazol (częściowy agonista receptorów dopamino...