Przegląd badań

Działanie hepatotoksyczne leków przeciwdepresyjnych

Dr n. med. Małgorzata Urban-Kowalczyk

Klinika Zaburzeń Afektywnych i Psychotycznych UM w Łodzi

Adres do korespondencji: Dr n. med. Małgorzata Urban-Kowalczyk, Klinika Zaburzeń Afektywnych i Psychotycznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, ul. Czechosłowacka 8/10, 92-216 Łódź, e-mail: malgorzata.urban@umed.lodz.pl

Szacuje się, że polekowe reakcje hepatotoksyczne występują z częstością od 1/100 000 do 1/10 000 pacjentów na rok.[1,2] Leki przeciwdepresyjne mogą powodować różnego stopnia, także śmiertelne, uszkodzenia wątroby. Najczęściej mają one charakter idiopatyczny, zależny od stosowanej dawki. Mogą się rozwinąć w ciągu kilku dni do nawet sześciu miesięcy od rozpoczęcia kuracji.

Obserwuje się wątrobowokomórkowe i cholestatyczne uszkodzenia wątroby, ale także postacie mieszane.[3] Istotna, zagrażająca życiu hepatotoksyczność była właśnie przyczyną wycofania z obrotu nefazodonu.[4] Wysokie stężenie leków oraz ich metabolitów we krwi żyły wrotnej przyczynia się do tego, że wątroba jako narząd biotransformacji jest szczególnie narażona na ich toksyczne działanie.

Jednocześnie wiele osobniczych czynników może wpływać na ryzyko wystąpienia hepatotoksycznych działań niepożądanych leków. Wiadomo, że osoby starsze oraz kobiety wykazują większą podatność na rozwój tego typu reakcji.[5] Ryzyko wzrasta także u osób leczonych polifarmakoterapią. Osobniczą podatność na polekowe uszkodzenie wątroby warunkuje również aktywność enzymów mikrosomalnych cytochromu P450. Zdecydowana większość leków przeciwdepresyjnych to substraty jednego lub więcej izoenzymu cytochromu P450, przy czym największy udział w metabolizmie leków mają CYP3A4, CYP1A2, CYP2C9, CYP2C19 oraz CYP2D6. Choroby wątroby, a w szczególności jej niewydolność, mogą prowadzić do istotnego upośledzenia eliminacji leków.

Manifestacja kliniczna polekowego toksycznego uszkodzenia wątroby może być bardzo zróżnicowana pod względem objawów i ich nasilenia, włącznie z postaciami asymptomatycznymi przebiegającymi z niewielkim wzrostem stężenia transaminaz. Obserwuje się m.in.:

  • osłabienie,
  • spadek łaknienia,
  • nudności,
  • wymioty,
  • gorączkę,
  • bóle mięśniowo-stawowe,
  • świąd,
  • reakcje skórne,
  • dolegliwości bólowe w rzucie wątroby,
  • żółtaczkę.[6]


W badaniu obserwacyjnym na dużej grupie pacjentów stosujących leki przeciwdepresyjne wykazano wzrost stężenia transaminaz i γ-glutamylotransferazy (GGTP). Stężenie enzymów było przy tym istotnie wyższe wśród pacjentów z uprzednio rozpoznaną chorobą wątroby.[7]

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny

Częstość reakcji hepatotoksycznych związanych z używaniem selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (selective serotonin reuptake inhibitor – SSRI) szacuje się na 1,28-3,62 [...]

Wenlafaksyna i duloksetyna

Hepatotoksyczność duloksetyny jest większa podczas stosowania dawki 60 mg niż 30 mg/d.[13] Opisywano zwiększone ryzyko ostrego uszkodzenia wątroby podczas leczenia kombinowanego [...]

Bupropion

Bupropion jest uznawany za lek relatywnie bezpieczny, który rzadko powoduje zwiększenie stężenia transaminaz, zwykle o łagodnym nasileniu. Khoo i wsp.[15] opisali [...]

Agomelatyna

Wykazano, że podczas leczenia agomelatyną stosunkowo często (4,6 proc.) dochodzi do uszkodzenia wątroby, które jest prawdopodobnie dawkozależne.[17,18] Podobnie jak w przypadku [...]

Inne leki przeciwdepresyjne

Donoszono o przypadkach uszkodzenia wątroby podczas leczenia mirtazapiną. Towarzyszyła im przedłużająca się żółtaczka, a objawy ustępowały po odstawieniu leku.[20] Reakcje hepatotoksyczne [...]

Podsumowanie

Dane z badań kontrolowanych dotyczących ryzyka polekowych reakcji hepatotoksycznych w populacji pacjentów z wcześniej rozpoznanymi zaburzeniami pracy wątroby są ograniczone. Wydaje [...]
Do góry