Liczysz się, ponieważ jesteś Tym, Kim jesteś.

Liczysz się do ostatniej chwili swojego życia.

Zrobimy wszystko, co w naszej mocy,

nie tylko pomagając Ci spokojnie umrzeć,

ale także żyć aż do śmierci.

Cicely Saunders,

twórczyni nowoczesnej medycyny paliatywnej

Zapewnienie dobrej jakości opieki na koniec życia jest tym, czego chcielibyśmy dla siebie, naszych bliskich i naszych pacjentów. Jednym z największych wyzwań dla psychiatry w obszarze medycyny psychosomatycznej jest pomoc pacjentom z zaawansowanymi schorzeniami somatycznymi zagrażającymi życiu. Są oni narażeni na duże ryzyko wystąpienia poważnych powikłań psychiatrycznych, a niektórzy badacze wskazują, że objawy takie jak depresja, lęk i poczucie beznadziei występują równie często, o ile nie częściej, niż ból i inne objawy fizyczne¹. Źródłem tych trudności może być psychologiczna reakcja na zaistniałą sytuację, biologiczne konsekwencje choroby lub sposób jej leczenia. Pacjenci zbliżający się do śmierci stają przed wyzwaniami psychologicznymi, których nigdy wcześniej nie doświadczali.

Obecnie na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia (Dz.U. 2013, poz. 1347) w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej opieką w ramach hospicjum domowego lub oddziału medycyny paliatywnej mogą zostać objęci dorośli chorzy, u których występuje/-ą:

• Choroba wywołana ludzkim wirusem upośledzenia odporności (HIV – human immunodeficiency virus) – (B20-B24).
• Nowotwory – (C00-D48).
• Następstwa zapalnych chorób ośrodkowego układu nerwowego – (G10-G13).
• Kardiomiopatia (I42-I43).
• Niewydolność oddechowa niesklasyfikowana gdzie indziej (J96).
• Owrzodzenie odleżynowe (L89).

Mówiąc o pacjentach terminalnych, trzeba jednak mieć na uwadze również chorych nieuwzględnionych w wymienionym rozporządzeniu, hospitalizowanych na różnych oddziałach somatycznych.

Dobra śmierć

Aby wyjaśnić rolę psychiatry i psychologa w opiece nad chorym w schyłkowym okresie życia, warto zdefiniować najpierw takie terminy jak opieka paliatywna oraz dobra śmierć.

Pochodzący z języka łacińskiego zwrot palliare oznacza: łagodzić, ulżyć, a opieka paliatywna wg Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) to postępowanie ukierunkowane na poprawę jakości życia chorych i ich rodzin w obliczu problemów związanych z chorob...