PpD: Koronawirus (SARS-CoV-2) to bohater ostatnich tygodni. Wywołał lęk przed epidemią. Ten lęk wzmagają zachowania profilaktyczne: ludzie w maseczkach na ulicach, przekazy medialne na temat zagrożenia, w tym nagłośnienie sprawy pacjentki z Krotoszyna, która czekała ponad 80 godzin na wynik testu diagnostycznego, a także decyzje administracyjne – odwoływanie imprez zbiorowych, lotów, odradzanie podróżowania w pewne rejony. To wszystko wywołuje lęk i go nakręca. Czego tak naprawdę się boimy? I dlaczego?

PROF. DR HAB. NAPOLEON WASZKIEWICZ: Przeważnie są dwie składowe tego typu reakcji. Na to, czy się boimy, czy nie, do pewnego stopnia wpływa biologia, czyli m.in. genetyczna podatność na zachowania lękowe. Ale przede wszystkim nasze reakcje zależą od doświadczeń życiowych. Jeżeli ktoś ma biologiczną skłonność do lęku, a jednocześnie był on u niego utrwalany, to nałożenie się tych dwóch uwarunkowań może skutkować nadmierną reakcją na pewne sytuacje. Doświadczenie plus biologia dają reakcję adekwatną albo nadmierną.

PpD: Czyli niektóre osoby są biologicznie czy też genetycznie bardziej predysponowane, by się bać?

N.W.: W pewnym stopniu tak. Dokładnie nie wiemy, jaka część zaburzeń lękowych, fobii jest wrodzona, a jaka nie. Według psychiatrów ewolucyjnych strach/lęk są w pewnej mierze naturalną reakcją organizmu na zagrożenie. Ta cecha była kiedyś ludziom bardziej przydatna – pozwalała chronić się przed realnym zagrożeniem, np. dzikimi zwierzętami. Obecnie nadmierne używanie naszej osi stresu (podwzgórze–przysadka–nadnercza) w czasie reakcji lękowej bardziej nam szkodzi, niż pomaga.

PpD: Czym różnią się strach, fobia i lęk?

N.W.: Rozróżniamy te stany, biorąc pod uwagę dwie kwestie: czy wiemy, czego się boimy i dlaczego się tego boimy. Ludzie, którzy mają strukturę nielękową i nie wykazują biologicznej podatności na lęk, w sytuacji strachu reagują adekwatnie do bodźca...

PpD: Dlaczego ludzie boją się krwi?

N.W.: Hemofobia – związana z widokiem krwi i iniekcjami – jest ciekawym przykładem jednej z częściej występujących fobii. Pytanie: do czego mogła służyć ludziom pierwotnym? Zobaczmy, co się dzieje w naszym organizmie przy próbie pobrania krwi. Doc...