W dwóch poprzednich numerach „Psychiatrii po Dyplomie” opisałem ogólne założenia programu pilotażowego oraz podstawowe zasady funkcjonowania centrum zdrowia psychicznego (CZP), m.in. odpowiedzialności terytorialnej oraz finansowania w drodze ryczałtu na populację. W tym artykule przedstawię wstępną informację o wynikach analizy świadczeń opieki psychiatrycznej udzielonych na obszarach objętych pilotażem.

Zgodnie ze wspomnianymi powyżej dwiema zasadami – CZP ma obowiązek zapewnienia opieki psychiatrycznej w formie pomocy ambulatoryjnej, środowiskowej, dziennej, stacjonarnej i doraźnej wszystkim dorosłym mieszkańcom swojego obszaru działania w zakresach świadczeń określonych w rozporządzeniu pilotażowym¹. Finansowanie kosztów świadczeń udzielonych „swoim” mieszkańcom odbywa się na zasadzie określonej z góry płatności, w formie ryczałtu na populację, który stanowi iloczyn liczby dorosłych mieszkańców i stawki na mieszkańca. Ryczałt jest wypłacany w transzach miesięcznych, a stawka na mieszkańca podlega waloryzacji w okresach półrocznych. Na wielkość otrzymywanych przez CZP środków nie ma wpływu liczba udzielonych świadczeń i wykonanych punktów. Natomiast w przypadku korzystania przez mieszkańca obszaru działania CZP z pomocy innej placówki (zlokalizowanej poza tym obszarem) koszty jego leczenia są potrącane z ryczałtu. Podmiot prowadzący CZP otrzymuje ponadto na dotychczasowych zasadach środki za leczenie pacjentów w zakresach świadczeń nieobjętych pilotażem oraz mieszkających poza obszarem pilotażowym.

Pierwsze umowy pilotażowe z podmiotami leczniczymi prowadzącymi CZP były zawierane w II połowie 2018 r., w większości w ostatnim kwartale. Rok 2019 był pierwszym pełnym rokiem kalendarzowym funkcjonowania pilotażu. W tym okresie istniało 27 CZP, których obszary działania zamieszkiwało łącznie ok. 2 879 000 osób powyżej 18 r.ż., co stanowiło ok. 9,2% ogólnej liczby dorosłej ludności Polski. Ponieważ program pilotażowy ma charakter testowy, zostały do niego włączone podmioty różnego typu i wielkości. Wśród nich znalazły się zarówno „modelowe” CZP z oddziałem psychiatrycznym przy szpitalu ogólnym, jak i CZP utworzone przez szpitale psychiatryczne.

Cel i metoda

Biuro ds. pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego we współpracy z Departamentem Analiz i Strategii Ministerstwa Zdrowia przeprowadziło we wrześniu 2020 r. analizę świadczeń psychiatrycznych udzielonych w latach 2016-2019 osobom p...