U dzieci i młodzieży zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami uwagi (ADHD – attention deficit hyperactivity disorder) jest jednym z częstszych zaburzeń psychicznych – dotyka 3-5% populacji pediatrycznej¹. Jednak wbrew potocznym przekonaniom rozpowszechnienie ADHD wśród osób dorosłych jest niewiele niższe – w zależności od badanej populacji i użytej metodologii częstość jego występowania mieści się w zakresie 1,4-3,6%¹. W artykule przedstawiono wyzwania związane z diagnostyką i terapią ADHD w tej grupie pacjentów.

Diagnoza

Dorosły pacjent z ADHD zwracający się po pomoc do psychologa lub psychiatry może już niemal w progu gabinetu zgłaszać, w jakim celu przychodzi. Często zamiast poczekać na diagnozę, oświadcza po prostu: „wiem, że mam ADHD”. Drugim wariantem jest pacjent, który również diagnozuje się sam, ale przez porównanie z innymi (nierzadko własnymi dziećmi z diagnozowanym lub stwierdzonym ADHD). Zwykle mówi coś w rodzaju: „Moje dziecko/mój znajomy ma ADHD, a u siebie widzę takie same problemy”. Pacjent może również twierdzić, że na pewno miał ADHD w dzieciństwie (i ten stan trwa nadal), mówiąc: „byłem/byłam takim niegrzecznym/nieobecnym dzieckiem”. Brak diagnozy w tamtym okresie z reguły tłumaczy następująco: „takie były czasy, że tego nie rozpoznawano”. I w tym wypadku może mieć rację. Istnieje jeszcze jedna grupa pacjentów, różniąca się od pozostałych: są to osoby zgłaszające się z powodu objawów i zaburzeń współwystępujących lub będących powikłaniem ADHD – zaburzeń depresyjnych, lęku uogólnionego, problemów ze snem, uzależnień. Dla nich ADHD jest zwykle pojęciem obcym lub takim, którego nie odnoszą do siebie.

Kryteria rozpoznania

We wstępnej fazie procesu diagnostycznego trzeba zawsze pamiętać o podstawowych faktach – że ADHD u dorosłych istnieje, ale każdy pojedynczy objaw tego zaburzenia jest nieswoisty i postawienie rozpoznania wymaga szerszego spojrzenia na biografię pacjenta, jego funkcjonowanie oraz zgłaszane dolegliwości. Należy odwołać się do kryteriów diagnostycznych (ICD-10, a szczególnie DSM-5, gdzie w pewnym stopniu uwzględniono zmiany w objawach typowe dla wieku dorosłego). Podobnie jak we wszystkich innych zaburzeniach psychicznych, trzeba zwrócić uwagę na to, czy zgłaszane objawy mają widoczne negatywne konsekwencje w życiu pacjenta (w co najmniej dwóch sferach – w przypadku dorosłych pacjentów najczęściej w pracy i życiu rodzinnym).