Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2017-2022 (NPOZP)¹ przewiduje dwa istotne zadania w zakresie stanowienia prawa, które rozstrzygną o kształcie środowiskowego modelu opieki psychiatrycznej w Polsce. Pierwsze z nich dotyczy niezbędnych zmian ustawowych, które uregulują przyszły model opieki psychiatrycznej dla dorosłych oraz dzieci i młodzieży. Drugim jest ustalenie standardu organizacyjnego opieki zdrowotnej w centrum zdrowia psychicznego (CZP).

Niezbędne zmiany ustawowe

Podstawowym celem NPOZP jest zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi kompleksowej, wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. Realizacja tego celu wymaga także działań legislacyjnych. Zgodnie z NPOZP powinny one obejmować w szczególności:

• regulacje ułatwiające objęcie opieką kompleksową i ciągłą osób z zaburzeniami psychicznymi
• zasady koordynacji tej opieki
• zasady zawierania umów o udzielanie świadczeń z zakresu psychiatrycznej opieki zdrowotnej i monitorowania efektywności opieki zdrowotnej
• uregulowania dotyczące funkcjonowania CZP.

Nowe regulacje ustawowe powinny też objąć zasady współpracy placówek opieki zdrowotnej z jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej i jednostkami systemu oświaty. Nie ulega wątpliwości, że na poziomie ustawowym potrzebne jest jeszcze uregulowanie dwóch pozostałych (poza siecią CZP) segmentów zreformowanej opieki psychiatrycznej dla dorosłych. Chodzi tu o wyspecjalizowaną (sprofilowaną) opiekę psychiatryczną w ramach programów zdrowotnych oraz opiekę wysokospecjalistyczną (tzw. III poziom referencyjny) realizowaną przez sieć uniwersyteckich klinik psychiatrycznych. Wydaje się, że najwłaściwszym miejscem dla tych regulacji jest ustawa o ochronie zdrowia psychicznego². Prace nad taką nowelizacją rozpoczęły się już w Ministerstwie Zdrowia. Nie znamy jeszcze ostatecznego kierunku i zakresu zmian. Należy mieć nadzieję, że w ciągu kilku miesięcy projekt zostanie poddany konsultacjom społecznym, a następnie skierowany do Sejmu. Nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia psychicznego będzie też okazją do skorygowania niektórych dysfunkcyjnych przepisów, w tym m.in. dotyczących stosowania przymusu bezpośredniego.