Depresja jest powszechnym problemem, z częstością występowania na poziomie 3,8% ogólnej populacji, co oznacza ok. 280 mln chorych na całym świecie¹. Jednak mechanizmy odpowiedzialne za jej powstanie są nadal tematem burzliwych dyskusji w środowisku naukowym. Najbardziej rozpowszechnioną teorią dotyczącą etiologii depresji jest hipoteza monoaminowa, zakładająca, że u podstaw tego zaburzenia leży zmniejszenie stężenia serotoniny, noradrenaliny, dopaminy² w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN). Ta hipoteza jest wspierana przez mechanizmy działania większości klasycznych antydepresantów, których oddziaływanie podnoszące stężenie wspomnianych neuroprzekaźników wykazuje pewną skuteczność w leczeniu objawów depresji². Brakuje jednak przekonujących dowodów na niekwestionowaną wyższość tego modelu nad innymi.

Pod względem neuroanatomicznym u osób chorych na depresję wykazano ubytki w istocie szarej przedniej kory obręczy, grzbietowo-bocznej i grzbietowo-przyśrodkowej korze przedczołowej³, a także – w badaniu młodzieży z dużą depresją (MDD – major depressive disorder) wykazano anormalne aktywacje brzuszno-przyśrodkowych obszarów czołowych, przedniego zakrętu obręczy i ciała migdałowatego⁴ oraz nadaktywność okolicy podkolanowej zakrętu⁵. Nie ma jednak pewności, czy te zmiany są przyczynami MDD, czy stanowią jej następstwa. Ponadto wykazano, że plastyczność neuronalna, będąca podstawowym mechanizmem adaptacji neuronalnej, jest zaburzona w depresji⁶. Doprowadziło to do wysunięcia wniosku, że zaburzenia neuroplastyczności wywołane stresem oraz innymi negatywnymi bodźcami odgrywają istotną rolę w powstawaniu i rozwoju depresji, co z kolei zostało wsparte przez odkrycie regulacyjnego wpływu antydepresantów na plastyczność neuronalną⁶.

W artykule zostanie omówiona jedna z teorii, które odnoszą się do etiologii depresji, oparta na względnie nowych doniesieniach z dziedziny neurofizjologii dotyczących istnienia zjawiska neurogenezy w hipokampie dorosłego człowieka. Ponadto w pracy zostanie przedstawiona propozycja, w jaki sposób wspomniana koncepcja może istnieć w relacji z innymi teoriami etiologii depresji.

Neurogeniczna teoria depresji – początki i rozwój

Neurogeniczna teoria depresji zakłada, że powstające na drodze różnicowania neuronalnych komórek macierzystych neurony (NSCs – neural stem cells) są stale włączane w strukturę hipokampu u dorosłej osoby, a zaburzenia w tym fizjologicznie ciągłym p...