Zespół cyklicznych wymiotów (CVS – cyclic vomiting syndrome), początkowo uznawany za zaburzenie występujące jedynie u dzieci, został dodany i dokładnie zdefiniowany w III edycji kryteriów rzymskich dopiero w 2006 r., mimo że opisano go już w latach 1806 (Heberden) i 1882 (Gee)¹. Przed 2006 r. gastroenterolodzy oraz psychiatrzy używali terminu „wymioty psychogenne”, aby opisać stan kliniczny, w którym występują wymioty bez uchwytnego podłoża somatycznego². CVS jest nadal przedmiotem badań, które mają na celu wyjaśnienie etiopatogenezy tego zaburzenia. Postuluje się udział stresu oraz predyspozycji rozwojowych. Ponieważ CVS może występować u dzieci i dorosłych oraz rozpoczynać się w różnym wieku, sugeruje się więcej niż jeden mechanizm rozwoju zaburzenia^3-6.

CVS charakteryzuje się występującymi kilkukrotnie w ciągu roku epizodami nudności i wymiotów trwających przez większość dnia, w ciągu kolejnych kilku-kilkunastu dni. Pomiędzy epizodami występują okresy bez objawów. Z CVS mogą współistnieć objawy depresyjne, lęku i niepokoju. Nudności często kojarzy się z niepokojem – jest to zależność dwustronna. Nasilanie się lęku i niepokoju w związku z występowaniem nudności może prowadzić do wyzwolenia epizodu wymiotów (tak jak w opisanym przez nas przypadku). CVS może również współistnieć z migreną, a przez niektórych badaczy jest nawet uważany za specyficzny wariant migreny brzusznej^3-6.

Częstość występowania tego zespołu u dorosłych wg ostatnich badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych może wynosić ok. 2%⁷. U dzieci jest oceniana na 0,03-1,9%. Wiadomo, że CVS jest powszechniejszy u przedstawicieli rasy kaukaskiej. Większość badań wskazuje na taką samą częstość występowania zespołu u obu płci. Mediana zapadalności to 5-7 lat, a diagnoza jest zazwyczaj opóźniona o ok. 2,7 roku^5-9.

W przebiegu zespołu wyróżnia się 4 fazy:

• faza prodromalna, inaczej preemetyczna – charakteryzuje się głównie nudnościami, mogą się pojawić apatia, bladość, brak apetytu; ten etap trwa zwykle od kilku minut do kilku godzin
• faza wymiotów, inaczej emetyczna, która może trwać od kilku godzin do nawet kilku dni; na tym etapie występują wymioty, ból brzucha, silne nudności, odwodnienie, drażliwość, wyczerpanie
• faza zdrowienia – wymioty i nudności ustępują, wraca apetyt; ten etap trwa od kilku minut do kilku godzin
• faza międzyepizodowa, czyli faza dobrostanu; okres między epizodami trwa od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy, w tym czasie pacjent nie prezentuje żadnych objawów z kręgu CVS.