W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie relacją między ośrodkowym układem nerwowym człowieka (OUN) a mikrobiotą jelitową. Przewód pokarmowy jest zamieszkany przez ponad 100 trylionów mikroorganizmów, na które składa się około tysiąca różnych gatunków. Razem mogą one ważyć nawet 2 kilogramy¹. To mniej więcej tyle, ile waży ludzka wątroba (zależnie od płci i pochodzenia etnicznego waga wątroby dorosłej osoby wynosi ok. 1,2-2 kg)². Łączną liczbę genów mikrobioty szacuje się na 3-4 miliony, podczas gdy człowiek ma od 30 do 40 tysięcy genów^3,4. Zespół mikroorganizmów zamieszkujących ciało człowieka oraz ich geny nazywa się mikrobiomem. Już od kilkudziesięciu lat prowadzi się badania nad rodzajem jego zależności z mózgiem, wykorzystując m.in. hodowlę tzw. myszy sterylnych (GF – germ-free mice), które pozbawia się mikrobioty jelitowej⁵. W ten sposób wykazano, że drobnoustroje zamieszkujące przewód pokarmowy człowieka są wysoce zróżnicowane osobniczo oraz wywierają wpływ na funkcjonowanie OUN¹.

W artykule opisano krótko tę ciekawą zależność pomiędzy florą jelitową a zdrowiem psychicznym i jej znaczenie dla rozwoju nowych form terapii.

Podstawy komunikacji OUN i mikrobiomu – nerw błędny

Mikrobiota komunikuje się z OUN na drodze metabolicznej, neuroendokrynnej, immunologicznej oraz neuronalnej. Podstawą działania osi mózg–jelita jest nerw błędny – to przez niego są wysyłane sygnały z rozbudowanej sieci neuronów występujących w ścianie jelit, określanej niekiedy jako „jelitowy układ nerwowy” (ENS – enteric nervous system). Włókna aferentne ENS przekazują sygnał do pnia mózgu, a dalej do podwzgórza. Z kolei poprzez włókna eferentne nerwu błędnego OUN oddziałuje na jelita. Ta obopólna ścieżka komunikacji odgrywa kluczową rolę w powstawaniu uczucia głodu oraz sytości^4,6.

Wykazano, że bakterie poprzez stymulację neuronów aferentnych ENS mogą wpływać bezpośrednio na przekazywanie informacji nerwem błędnym⁴.

Najciekawsza wydaje się jednak umiejętność bakterii jelitowych do wytwarzania neuroprzekaźników i hormonów identycznych jak te, które syntetyzuje człowiek. Jednocześnie mikrobiota jest w stanie wpływać na wydzielanie tych substancji przez człowiek...

Jednocześnie enzymy produkowane przez bakterie jelitowe wpływają na metabolizm tryptofanu, którego pochodną jest m.in. serotonina. W ten sposób mikrobiom może zmieniać stężenie serotoniny w mózgu9. Badanie z 2013 r. przeprowadzone we Włoszech dowi...