Zaburzenia osobowości objawiają się sztywnym sposobem myślenia oraz określonym schematem postępowania. Oznacza to, że osoby dotknięte tymi zaburzeniami będą wykazywały się trudnością z dostosowaniem się do nowych sytuacji, a ich zachowania będą wykraczały poza przyjętą kulturowo normę w sposób trwały i wyraźny¹.

W badaniach oszacowano częstość występowania zaburzenia osobowości typu borderline (BPD – borderline personality disorder) na 1,6% w populacji ogólnej i aż 20% w populacji pacjentów hospitalizowanych psychiatrycznie². Osoby cierpiące na BPD przejawiają silny lęk przed odrzuceniem. Cechują się niestabilnością emocjonalną, gwałtownością zachowania oraz zaburzonym postrzeganiem siebie. Objawy te wywołują silny dyskomfort u pacjentów, niekorzystnie oddziałując na ich życie codzienne. Zaburzenie to wpływa także na związki interpersonalne, czyniąc ich przebieg bardzo burzliwym, pełnym działań impulsywnych, intensywnych emocji, nagłych kryzysów i równie szybkich zbliżeń. Bogata emocjonalność związków jest sposobem na zapełnienie dokuczliwej pustki wewnętrznej, która dotyka te osoby. Często dokonują one samookaleczeń oraz prób samobójczych, które aż u 10% chorych kończą się śmiercią¹.

W artykule zwrócimy uwagę na różnice w klasyfikacjach ICD-10, ICD-11 oraz DSM-5 w zakresie diagnostyki BPD. Poruszymy również problematykę kształtowania się nieprawidłowej osobowości, współchorobowości oraz sposobów leczenia psychoterapeutycznego i farmakologicznego. Wyzwaniem dla lekarza jest dostrzeżenie wzorca myśli i zachowań charakterystycznego dla osobowości typu borderline, a następnie właściwe postępowanie z pacjentem.

Kształtowanie się nieprawidłowej osobowości

Etiologia BPD nie jest do końca poznana, jednak uważa się, że wiąże się z interakcjami między genetyką a czynnikami środowiskowymi³. Według dwóch badań odsetek zgodności BPD był wyższy u bliźniąt jednojajowych w porównaniu z bliźniętami dwuzygotycznymi (36 i 35% w porównaniu z 19 i 7%)^4,5. Wykazano także, że u pacjentów z BPD polimorfizm genu FKBP5 jest dość powszechny; gen koduje białko biorące udział w procesach regulujących receptory glukokortykoidowe, co wpływa na dysfunkcję osi podwzgórze–przysadka–nadnercza, odpowiadającej za psychologiczną i psychofizjologiczną reakcję stresową⁶.

Badania neuroobrazowe, w których porównano pacjentów z BPD ze zdrowymi osobami z grupy kontrolnej, wykazały obustronne zmniejszenie hipokampu, ciała migdałowatego i przyśrodkowego płata skroniowego u pacjentów z omawianym zaburzeniem7. Zauważono r...