Diagnoza nowotworu, mimo znacznego postępu w medycynie i coraz większej skuteczności stosowanych terapii, wywołuje silne emocje, ponieważ wciąż kojarzy się z cierpieniem, długotrwałym, obciążającym leczeniem, a w niektórych przypadkach także ze śmiercią. Zachorowanie na chorobę onkologiczną oznacza pojawienie się poważnego kryzysu w życiu osoby chorującej i jej bliskich. Pacjent z nowotworem potrzebuje wsparcia od momentu ustalenia rozpoznania, poprzez wszystkie etapy leczenia, remisję bądź fazę terminalną schorzenia. Ważnym źródłem takiej pomocy, obok członków rodziny i przyjaciół, są towarzyszący w chorobie i leczeniu lekarze oraz pielęgniarki. Warto, aby wiedzieli oni, jakie odczucia i emocje mogą towarzyszyć poszczególnym etapom choroby oraz znali zasady komunikacji z pacjentem opartej na empatii.

Istota wsparcia społecznego

Człowiek to przede wszystkim istota społeczna (homo socialis) – rodzi się, dorasta, zdobywa wiedzę i doświadczenia, pracuje, choruje, przeżywa i tworzy w społeczności, wśród innych i z innymi, potrzebuje ich obecności, korzysta z ich usług. Przynależność człowieka do trwałych zbiorowości daje mu poczucie bezpieczeństwa, pozwala budować obraz samego siebie, umacniać tożsamość oraz zaspokajać biopsychiczne potrzeby. Jednostka, pozostając w interakcjach z pozostałymi członkami zbiorowości, wchodzi w sieć różnorakich powiązań, które zapewniają społeczne wsparcie w trudnych sytuacjach.

Najprościej można powiedzieć, że wspieranie oznacza dawanie drugiej osobie tego, czego ona potrzebuje. Koncepcja wsparcia społecznego opiera się na poglądzie, że środowisko społeczne może dostarczyć jednostce sił do walki ze stresem, do poradzenia sobie z trudną sytuacją poprzez eliminowanie lub modyfikowanie warunków stwarzających problem, zmianę znaczenia zewnętrznego bodźca (wskutek czego może obniżyć się jego stresujące znaczenie) oraz organizowanie poziomu emocjonalnej reakcji na stres.

W piśmiennictwie proponuje się podział wsparcia społecznego na strukturalne i funkcjonalne. W przypadku choroby uruchamiane jest to ostatnie, rozumiane jako rodzaj interakcji społecznej, która zostaje podjęta przez jednego lub obu uczestników w sy...

Można wyróżnić następujące rodzaje wsparcia:

• emocjonalne – polegające na przekazywaniu w toku interakcji emocji podtrzymujących, uspokajających, odzwierciedlających troskę i pozytywne ustosunkowanie do osoby wspieranej; są to komunikaty werbalne i niewerbalne typu: „jesteś przez nas kochany”, „lubimy cię”, „masz mocne cechy charakteru”, „nie poddawaj się”
• informacyjne (poznawcze) – opierające się na wymianie informacji sprzyjających lepszemu zrozumieniu sytuacji, udzielaniu rad, porad medycznych, prawnych, informacji mogących pomóc w rozwiązaniu problemu
• wartościujące – polegające na przekazywaniu jednostce komunikatów typu: „jesteś dla nas kimś znaczącym”, „twoje zdanie i decyzje są dla nas ważne”, „trzymaj się tak dalej”
• instrumentalne – dostarczanie konkretnej pomocy, świadczenie usług (np. pożyczanie pieniędzy, pomoc w zdobyciu mieszkania, w domowych obowiązkach, sprawowanie opieki)
• duchowe – ma miejsce wówczas, gdy jednostka mimo prób i wysiłków własnych oraz udzielanego wsparcia nadal pozostaje w sytuacji trudnej, bez wyjścia; wiąże się zwłaszcza z terminalnym okresem choroby¹.