Per aspera ad astra
Otyłość a depresja u dzieci i młodzieży
lek. Aneta Kondratowicz
lek. Agnieszka Murgrabia
lek. Justyna Sobolewska-Nowak
- Współistnienie depresji i otyłości – dwukierunkowa zależność
- Zaburzenia depresyjne i lękowe wśród dzieci i młodzieży z otyłością
- Nadmierna masa ciała u pacjentów pediatrycznych z depresją
Depresja i otyłość często ze sobą współistnieją, a związek między nimi oraz kierunek zależności jest problemem szeroko badanym. Wiele wskazuje, że jest to relacja współzależna – występowanie jednej choroby zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się drugiej i na odwrót. Szczególnie istotne wydaje się zgłębianie tego związku u dzieci i młodzieży, ze względu na jego znaczący wpływ na ich rozwój, np. poprzez pogorszenie wyników w nauce, problem dyskryminacji ze strony rówieśników, obniżenie jakości życia i samooceny1. W przeglądzie opublikowanym w 2016 r. stwierdzono, że wśród nastolatków z depresją ryzyko otyłości było zwiększone o 70%. Jednocześnie u otyłych nastolatków ryzyko depresji było większe o 40%2.
Podczas diagnozowania nadwagi i otyłości w populacji pediatrycznej należy wziąć pod uwagę również wiek. U dzieci poniżej 5 r.ż. nadwagę rozpoznaje się, gdy stosunek masy ciała do wzrostu przekracza 2 odchylenia standardowe powyżej mediany wg standardów rozwoju fizycznego dzieci opracowanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO – World Health Organization), a otyłość, gdy wartość ta przekracza 3 odchylenia standardowe. Z kolei między 5 a 19 r.ż. wskaźnik masy ciała (BMI – body mass index) dla wieku przekraczający 1 odchylenie standardowe oznacza rozpoznanie nadwagi, a 2 odchylenia standardowe – otyłości3.
Otyłość u dzieci i młodzieży jest uznawana za poważny problem globalny. Według danych WHO z 2022 r. na nadwagę lub otyłość cierpiało 37 mln dzieci poniżej 5 r.ż. (w tym niemal połowa w Azji) oraz 390 mln dzieci między 5 a 19 r.ż. Warto zwrócić uwagę na rosnący problem nadwagi i otyłości wśród dzieci poniżej 5 r.ż. w Afryce oraz brak istotnych różnic w częstości występowania tych zjawisk między płciami4.
Na najbardziej podstawowym poziomie nadwaga i otyłość w dzieciństwie pojawiają się w wyniku spożywania większej ilości kalorii niż potrzeba, co skutkuje nadmiernym przyrostem masy ciała oraz nadmiarem tkanki tłuszczowej. Najczęstszymi zachowaniami...
Zapobieganie otyłości powinno obejmować interwencje szkolne, takie jak promowanie większej aktywności fizycznej na lekcjach wychowania fizycznego i przerwach, poprawa jakości szkolnych placów zabaw oraz dostępnych opcji żywieniowych w stołówkach szkolnych. Biorąc pod uwagę zróżnicowany wpływ indywidualnych, interpersonalnych i rodzinnych uwarunkowań oraz zachowań zdrowotnych na występowanie otyłości u dzieci, dostosowana interwencja rodzinna może być skuteczna w identyfikowaniu konkretnych potrzeb rodziny oraz zapewnianiu odpowiednich zasobów do radzenia sobie z tym problemem5.