Mizofonia¹ jest rodzajem selektywnej nadwrażliwości na dźwięki. Selektywność oznacza, że reakcje emocjonalne nie są wywoływane przez hałas ani dźwięki o określonych właściwościach akustycznych, lecz przez idiosynkratyczne, czyli specyficzne dla danej osoby, bodźce dźwiękowe. Najczęściej są to odgłosy mlaskania, pociągania nosem, chrząkania, ale również klikania, stukania lub inne powtarzalne, zwykle ciche dźwięki.

Reakcje nie ograniczają się wyłącznie do bodźców dźwiękowych – wiele osób z mizofonią doświadcza również nadwrażliwości na powtarzalne ruchy (np. machanie nogą, poruszanie palcem, kręcenie włosami) oraz inne bodźce wizualne, takie jak migające światełka. Zjawisko to jest określane mianem mizokinezji² i może być postrzegane jako część spektrum mizofonii.

Mizofonia nie jest efektem subiektywnych preferencji, lecz zaburzeniem, które może istotnie obniżać jakość życia i poważnie zaburzać codzienne funkcjonowanie. Objawy mizofonii wiążą się z gorszymi wynikami w zadaniach poznawczych podczas ekspozycji na bodziec³, a także z częstszym występowaniem myśli samobójczych⁴.

Sam termin „mizofonia” został zaproponowany przez Jastreboffów na przełomie lat 2000 i 2001⁵, jednak pierwsze badania empiryczne opublikowano dopiero w 2013 r.⁶ Od tego czasu zainteresowanie tym zaburzeniem istotnie wzrosło. Obecne dane wskazują, że mizofonia jest odrębnym zjawiskiem/zaburzeniem i nie może być wytłumaczona objawami innych zaburzeń. Pod koniec 2024 r. zgłoszono wniosek o jej włączenie do ICD-11 (Światowa Organizacja Zdrowia [WHO – World Health Organization], w trakcie rozpatrywania).

Badania wskazują, że na mizofonię cierpi ok. 5% populacji⁷, czyli szacunkowo w Polsce to zaburzenie może dotyczyć 1 875 000 osób.

Charakterystyka reakcji emocjonalnych w mizofonii

Choć badania jednoznacznie wskazują na związki mizofonii z objawami lęku4,8,9, emocją dominującą w tym wypadku nie jest lęk. To istotne w kontekście diagnozy i terapii, ponieważ mizofonia nie powinna być konceptualizowana jako zaburzenie lękowe. P...

Badania psychofizjologiczne pokazują, że ekspozycja na dźwięki mizofoniczne aktywuje układ współczulny, inicjując tzw. reakcję „walcz lub uciekaj”. Przejawia się to m.in. w podwyższonej reakcji skórno-galwanicznej czy przyspieszonym rytmie serca^6,11.