Nawiązując do Arystotelesa – całość jest czymś więcej niż sumą poszczególnych części. Wszyscy zgodzimy się na pewno, że osoby z zaburzeniami psychicznymi muszą mieć dostęp do holistycznej opieki, która chroni zarówno zdrowie fizyczne, jak i psychiczne. Nie zawsze jest to łatwe w praktyce, zwłaszcza wobec tendencji współczesnej medycyny do fragmentaryzacji opieki zdrowotnej. Pozytywnym trendem w psychiatrii (i ogólnie w medycynie) jest jednak rosnąca świadomość znaczenia całościowego podejścia do pacjenta. Wyraża się to m.in. w opartej na faktach koncepcji „mind–body medicine”. Zgodnie z takim podejściem zdrowie fizyczne nie byłoby już traktowane marginalnie w psychiatrii (i na odwrót). Sfery soma i psyche miałyby równe znaczenie, a troska o każdą z nich stanowiłaby element działań profilaktycznych i terapeutycznych, przyczyniając się do poprawy dobrostanu pacjentów. Choć farmakoterapia i psychoterapia są podstawą leczenia psychiatrycznego, wydaje się, że wzmocnienie wagi przywiązywanej do profilaktyki zdrowotnej i samopomocy to krok w dobrym kierunku, na co zwrócono uwagę m.in. w tegorocznym raporcie Lancet Psychiatry Physical Health Commission¹.

Leki przeciwpsychotyczne, stabilizujące nastrój i przeciwdepresyjne stanowią integralny element opartego na dowodach naukowych leczenia zaburzeń psychicznych, zmniejszają zachorowalność i śmiertelność w populacji. Z danych literaturowych wynika jednak, że redukują one około połowy obciążenia chorobowego, co podkreśla potrzebę poszukiwania dodatkowych strategii profilaktyki i leczenia zaburzeń psychicznych. Najnowsze dane wskazują, że mimo znacznego wzrostu stosowania leków psychotropowych oraz szerszej dostępności psychoterapii obciążenie populacji zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, nie zmniejszyło się, a nawet może wzrastać. Sugerowałoby to obecność istotnych czynników środowiskowych zwiększających ryzyko występowania tego typu zaburzeń². Poniżej przedstawię krótko niektóre z tych czynników, bazując na przeglądzie piśmiennictwa.

W zdrowym ciele zdrowy duch?

Dieta a zdrowie psychiczne

Istnieje co najmniej kilka potencjalnych mechanizmów patofizjologicznych łączących dietę z dobrostanem psychicznym. Chociaż dla łatwiejszego zrozumienia opisuje się je oddzielnie, szlaki te działają synergistycznie i oddziałują na siebie. Potencjalne ścieżki biologiczne związane z zaburzeniami psychicznymi obejmują m.in.: stan zapalny, stres oksydacyjny, zmniejszoną neuroplastyczność, zaburzenia dotyczące mikrobiomu jelit bądź funkcji mitochondriów, modyfikacje epigenetyczne. Szczególnie w przypadku depresji istnieją spójne dowody naukowe sugerujące związek między jakością diety a zdrowiem psychicznym w wielu populacjach i grupach wiekowych, których nie można wytłumaczyć innymi czynnikami demograficznymi, stylem życia lub odwrotną przyczynowością^2,3.